بررسي تطبيقي هرمنوتيك فلسفي از نگاه علامه جعفري و گادامر

A Comparative Study of Philosophical Hermeneutics from Allameh Ja’fari’s and Gadamer’s Viewpoints

بررسي نحوه رخداد و تحقق فهم، موضوع هرمنوتيك فلسفي است. در جهان غرب، هيدگر و گادامر از جمله انديشمنداني هستند كه در اين زمينه، آراي ويژه‌اي دارند. درمقابل، برخي فيلسوفان به مطالعه روش و فهم متون پرداخته‌اند و از شلاير ماخر گرفته تا هرش و ريكور، راهكارهايي براي فهم متن ارايه كرده‌اند. مباحث مربوط به روش فهم، هم در مباحث علم اصول و هم در بحث‌هاي تفسيري مورد توجه انديشمندان اسلامي قرار گرفته است، اما بحث از نحوه تحقق فهم كم‌تر مورد توجه آن‌ها قرار گرفته و تا حدودي در لابه‌لاي مباحث معرفت‌شناسي فيلسوفان و عارفاني چون مولوي مطرح شده است. محمدتقي جعفري از جمله متفكران اسلامي است كه در بحث‌هاي گوناگون، به‌ويژه مباحث معرفت‌شناسي، آراي خاصي را مطرح كرده است. در اين مقاله، ابتدا آراي وي در اين زمينه، به لحاظ هرمنوتيك فلسفي بازخواني شده و سپس با آراي گادامر، فيلسوف معاصر، مقايسه خواهد شد. از آن‌جا كه گادامر، بحث‌هاي مهمي در باب هرمنوتيك فلسفي مطرح كرده، برآنيم پس از بازخواني ديدگاه علامه جعفري، با اشاره به آراي گادامر در زمينه عوامل موثر در تحقق فهم، مانند پيش‌داوري‌ها، زبان، تاريخ‌مندي، و امتزاج افق‌ها، مشتركات و وجوه اختلاف نظر اين دو متفكر را در بحثي تطبيقي، مورد بررسي قرار دهيم.

Philosophical hermeneutics is a theory of knowledge initiated by Martin Heidegger and developed by Hans-Georg Gadamer. Later philosophers, from Schleiermacher to Hirsch and Ricoeur, have studied the process of text interpretation and proposed some methods in this regard. Muslim thinkers on jurisprudence and exegesis have also devoted attention to the process of text interpretation. However, only a few thinkers such as Rumi have addressed the manner in which interpretation takes place. A prominent Muslim thinker, Muhammad Taqi Ja’fari holds special views on text interpretation in different discussions, in particular epistemological ones. This article seeks to interpret his views using philosophical hermeneutics and compare and contrast them with Gadamer’s views on prejudice, language, historicality, and fusion of horizons.