بازآفريني مفهوم محله در شهرهاي ايراني_ اسلامي بر پايه اصول نوشهرگرايي

Regeneration of neighbourhood new urbanism principles times in Islamic Iranian cities

در شهرهاي سنتي، نواحي مسكوني به محله هاي مختلف تقسيم مي شدند و افراد با علايق مشابه در محله هاي خود براي تامين راحتي، حمايت و امنيت بيشتر گرد هم مي آمدند. در دوران معاصر، با رواج يافتن اقدامات شهرسازي جديد، محلات تازه تاسيس شهري با بي توجهي به ماهيت محلات سنتي و تسلط ماشين بر انسان، مفهومي كاملاً غريب و بي-معنا پيدا كرده اند و تنها در حد يك واحد تقسيمات شهري به كار گرفته ميشوند. از طرفي با توجه به اينكه محلات شهرهاي اسلامي، روزگاري محل تبلور پويايي اجتماعي و اقتصادي در حيات شهري بوده اند و اكنون به سبب عدم معاصرسازي كالبد و فعاليت هاي موجود، با آسيب هاي متعددي روبرو شده اند، نياز به بازآفريني مفهوم محله امري ضروري تلقي مي گردد. به همين دليل به كارگيري انديشه هاي مكتب اصفهان به عنوان نماد شهرسازي بومي از يك سو و اصول نوشهرگرايي به عنوان نمادي از نظريه هاي معاصر از سويي ديگر مي تواند در راستاي اهداف توسعه پايدار، همبستگي محله اي گذشته را به محلات امروزي بازگردانده و در عين حال پاسخگوي نيازهاي كنوني ساكنين باشد. پژوهش حاضر به دنبال معاصر سازي و بازآفريني ارزش هاي گذشته محلات شهري در پاسخ به عدم كارايي كاربري ها و زيرساخت هاي توسعه هاي جديد شهري است تا بتواند به اهداف مورد نظر يعني احياي ساختار كالبدي، تقويت هويت فضايي_ كالبدي و جذب ساكنين دست يابد؛ اين امر بدون باززنده سازي كالبدي و عملكردي محله، محقق نخواهد شد. به همين منظور، براي بهره بردن از نتايج تحقيقات جهاني و داخلي، با روش اسنادي به جمع آوري اطلاعات اوليه پرداخته و از طريق مشاهده و استفاده از منابع كتابخانه اي، مولفه هاي مهم و اصلي تشكيل دهنده محله در شهر ايراني_ اسلامي و تيوري هاي معاصر به لحاظ كالبدي شناسايي شده و در نهايت با توجه به همسو بودن اصول و قواعد، دو جريان نوشهرگرايي و مكتب اصفهان و تمايز هاي اندك آنها، مي توان به محله اي دست يافت كه با باززنده سازي ارزش هاي گذشته، هويت ايراني_ اسلامي خود را حفظ كرده و در عين حال ويژگي هاي محلات معاصر، متناسب با نيازهاي ساكنين را در خود جاي دهد. معيارهايي همچون پيوستگي فضايي، تنوع فضايي، سلسله مراتب و محله محوري از مواردي است كه مي تواند محله اي با هويت ايراني_ اسلامي را به تصوير كشيده و بر پايه نوشهرگرايي مواردي مانند سرزندگي، ايمني،حس تعلق، نظارت ناخودآگاه و امنيت نيز در محلات فراهم آورد.

Iranian traditional cities usually comprised different neighbourhoods based on the people collective interest, identity and profession to enjoy comfort, support and security in their households. Nowadays, due to the growth of modern planning and architecture, newly established urban neighbourhoods are mainly away from the nature of traditional communities and formed based on the function of car. For this reason, neighbourhoods of Islamic-Iranian cities faced many challenges and they required a kind of regeneration to recall and crystallize the traditional socio-spatial values. In this regard, new urbanism approach as a symbol of contemporary theories of urban planning can reinvent the past identity and community solidarity of neighbourhoods and also be in line with the objectives of sustainable development which is responsive to the needs of current conditions. New urbanism is the most important planning movement this century, and is about creating a better future for us all. It promotes the creation and restoration of diverse, walkable, compact, vibrant, mixed-use communities composed of the same components as conventional development, but assembled in a more integrated fashion, in the form of complete communities. For this reason, this study seeks to regenerate the past values of the urban neighbourhoods to respond to the lack of land use efficiency and infrastructures of urban new development in Iranian cities regarding the socio-spatial value of new urbanism. In this regard, the research relies on the international and domestic documents to conceptualise the main components of traditional Islamic-Iranian neighbourhoods. For more analysis, the principles of Esfehan School and new urbanism have been compared. The results show that there are many similarities between these two approaches regarding the nature and design principles of traditional neighbourhoods. In this regard, some criteria such as spatial coherence, spatial diversity, spatial hierarchy and neighbourhood-oriented approach are important ones which can create a kind of neighbourhood with Islamic-Iranian identity to include vitality, safety, sense of place, security and natural surveillance in the direction new urbanism principles.