ارزيابي و واسنجي مدل WMS/HEC-HMS در حوضه آبريز سد مهاباد

Evaluation and Calibration of the HEC-HMS/WMS model in Mahabad dam’s basin

كمبود آب كه مردم ايران از قديم با آن مواجه بوده‌اند، چنان پيچيدگي‌هاي فني، فرهنگي و اقتصادي- اجتماعي به وجود آورده است كه حتي استفاده علمي از اين منابع را تحت‌الشعاع قرار داده است، لذا قبل از هر تصميم‌گيري بايد ابعاد اين‌گونه مسايل از نظر هيدرولوژيكي شناخته شود. استفاده از روابط تجربي بارش-رواناب به‌عنوان يكي از ساده‌ترين روش‌ها در تخمين حجم رواناب خروجي از حوضه‌ها شناخته مي‌شود. با توسعه كامپيوترها و قابليت‌هاي محاسباتي و تصميم‌گيري منطقي آن‌ها، محققين روش‌ها و متدهاي جديدي براي حل دقيق‌تر و بهينه‌تر مسايل و پديده‌هاي مختلف توسعه داده‌اند. در اين تحقيق فرآيند بارش- رواناب حوضه آبريز سد مهاباد با استفاده از مدل مفهومي HEC-HMS شبيه‌سازي‌شده است. فرآيند شبيه‌سازي با استفاده از روش‌هاي شماره منحني SCS و مقدار اوليه و نرخ ثابت تلفات براي محاسبه ميزان تلفات و روش‌هاي هيدروگراف واحد كلارك و هيدروگراف واحد اشنايدر جهت برآورد ميزان رواناب انجام گرفته است و كارايي آن‌ها با استفاده از معيارهاي آماري، مجذور ميانگين مربعات خطاي وزني (PRMSE) و ضريب تبيين (R2) مورد ارزيابي قرار گرفته است. بررسي نتايج شبيه‌سازي حكايت از انطباق بهتر روش شماره منحني SCS نسبت به روش نرخ ثابت و مقدار اوليه براي محاسبه ميزان تلفات دارد.

Lack of water which Iranians have faced it from the old times, it has created such a technical, cultural and socio-economical complicacies that even the scientific exploitation of these resources are affected, hence before any decision making, the hydrological dimensions of these should be explored. Using of empirical relation of the rainfall - runoff is known as one of the simplest way in calculating the outlet runoff volume of the basins. By the development of the computers and their calculating and logical decision abilities, researchers have developed more accurate and more efficient methods for different problems and phenomena. In this research rainfall- runoff process of Mahabad dam basin is simulated by the HEC-HMS conceptual model. The simulating process is done by using the SCS curve number and Initial and Constant Loss methods for calculating the loss rate, and Clark unit hydrograph and Snyder unit hydrograph for calculating the runoff rate, and their performance was evaluated using statistical criteria, Peak-weighted Root Mean Square Error (PRMSE) and correlation coefficient (R2). Reviewing the Simulation results indicate a better adaptation of the SCS Curve Number method in compare to Initial and Constant Loss method.