مثال و خيال جايگاه عوالم واسط در هستي‌شناسي و معرفت‌شناسي عرفاني و هنر

The Place of Medial Worlds in Mystical Ontology and Epistemology, and Art

نظريه عالم مثال نظريه‌اي هستي‌شناختي است كه عمدتاً در فلسفه، كلام، و به‌ويژه عرفان كارايي دارد. عالم خيال نيز عالمي است كه انسان در ارتباط با عالم مثال به آن دست مي‌يابد. امروزه كارايي‌هاي جديدي براي اين عوالم در فلسفه دين، روان‌شناسي، فلسفه ذهن، هنر، و ادبيات نيز تعريف شده كه اهميت بسياري است. نوع نگرش فرهنگ غرب به عوالم ماورا، ازجمله مثال و خيال، دچار آفاتي است كه اگر بدان توجه نكنيم، مي‌تواند ما را به‌رغم برخورداري از تراث عظيم علمي و معنوي در اين زمينه، به همان معضلاتي دچار كند كه امروزه در غرب به آن مبتلا هستند. تعريفي كه آنان از اين عوالم و كاركردهايشان ارايه داده‌اند، به قيمت ناديده‌گرفتن و زير سوال بردن بسياري از آموزه‌‌هاي ديني، مثل توحيد و معاد تمام شده است. از اين‌رو، ما در اين نوشتار درصدد بيان جايگاه اصلي اين عوالم در عرفان اسلامي، با توجه ويژه به آراي سهروردي، ابن عربي، و ملاصدرا برآمده‌ايم، همچنين مقاله حاضر به يكي از كارايي‌هاي جديد اين بحث در دنياي معاصر، يعني در هنر، اشاراتي مي‌كند، و ثمره نگرش عرفاني ـ اسلامي به اين نظريه را با نگرش غربي مقايسه كرده است.

The theory of imaginal worlds is an effective ontological theory in philosophy, theology, and especially mysticism. Imaginal World is also a world which links man to the world of Ideas. Today, new efficiencies are defined for the worlds in philosophy of religion, psychology, philosophy of mind, art and literature, which is very important. West culture and its attitude to the Imaginal worlds has an illness to which if we don’t pay attention, despite of the enormous scientific and spiritual heritage which we have in this regard, we will encounter to the same difficulties which today the West has. They define these worlds and provide their functions such that that they have to ignore and discredit religious teachings, such as Unity of God and resurrection. Thus, this paper seeks to explain the place of worlds in Islamic mysticism, with special attention to the ideas of Suhrawardi, Ibn al-Arabi and Mulla Sadra, in addition we will indicate to the new functions are discussed in the contemporary world, the art references, and compare the result of Gnostic Islamic attitude to the theory to Western attitude.