بررسي ديدگاه ملاصدرا و جان هيك در باب ارتباط نفس و بدن

Mulla Sadra and John Hick on Mind-Body Relationship; A Study

ارتباط نفس و بدن از مباحث مهم فلسفه ذهن است. درباره اين ارتباط دو ديدگاه وجود دارد: يگانه‏انگاري و دوگانه‏انگاري؛ دوگانه‏انگاري ديدگاهي است كه انسان را متشكل از دو جنبه بدن مادي و نفس مجرد مي‎داند. يگانه‎انگاري كه در تقابل با دوگانه‎انگاري است دو شاخه دارد: يگانه‎انگاري مادي‎گرايانه كه حقيقت انسان را ماده محض تلقي مي‏كند و يگانه‎انگاري ايدياليستي كه حقيقت انسان را نفس محض مي‏داند. ملاصدرا و جان هيك، كه متعلق به دو سنت معرفتي متفاوتند، هر دو معتقدند كه انسان داراي نفس مجرد و بدن مادي است. مقاله نشان مي‎دهد كه ديدگاه ملاصدرا در باب ارتباط نفس و بدن ديدگاهي يگانه‎انگارانه است، اما نه به معناي مصطلح آن، بلكه ديدگاهي بديع و منحصر به فرد كه مبتني بر اصول فلسفي و نفس‏شناسي اوست. جان هيك در باب ارتباط نفس و بدن ديدگاه دوگانه‏انگاري جوهري را اتخاذ كرده است كه با نفي نظريه‏هاي اين‏هماني و پيامد ثانوي از ديدگاه خود دفاع مي‏كند. در عين حال، صرف نظر از ديدگاه او در باب نفس و بدن، بسياري از نظريات او شبيه يا نزديك به ديدگاه‎هاي ملاصدرا است. باور به دوساحتي‎بودن انسان و وجود نفس، كيفيت پيدايش نفس، تجرد، جسمانيه‏الحدوث بودن، حركت اشتدادي، ذومراتب‎بودن و تعامل نفس و بدن و تاثير هر يك در ديگري از جمله آن‎هاست.

One of the important issues in philosophy of mind is mind-body relationship. In this regard, there are two views: Monism and Dualism. Based on Dualism, human beings have two aspects: physical body and immaterial mind; on the contrary Monism holds that there is only one kind of ultimate substance by which the human beings are constituted. Though Mullasadra and John Hick, from two different philosophical traditions, both believe in the two aspects, as this article wants to prove, Mullasadra’s view is monistic, however not in its prominent meaning in philosophy of mind; his view is a novel one based on his philosophical views. John Hick is a substantial dualist. He advocates his view at the cost of rejection of mind-brain identity theory and also epiphenomenalism. Nevertheless, aside his view on mind-body relationship, most of his theories are similar to Mullasadra’s theory, namely, believing in two different aspects for human beings, mind emergence procedure, mind immateriality, human physical initial creation, interrelation of mind and body, and their effects on each other.