مبناگرايي فلسفه اسلامي‌‌در باب گزاره ها؛ پاسخ به برخي شبهات

Foundationalism in Islamic Philosophy Pertaining to Propositions: Answers to some Contentions

چكيده اغلب حكماي مسلمان در هر دو حوزه تصورات و تصديقات، معتقد به قرايت خاصي از مبناگرايي هستند. در مبناگرايي اسلامي‌‌در باب گزاره ها، معارف تصديقي به بديهي و نظري تقسيم مي‌شوند. بديهيات بي‌نياز از ديگر معلومات هستند؛ اما نظريات در ماده و صورت مبتني بر بديهيات بوده و سرانجام بايد به آنها منتهي شوند. ابتناي نظريات بر بديهيات در تصديقات تنها از راه برهان شكل مي گيرد. مبناگرايي در حوزه گزاره ها به خصوص در اين اواخر با چالش‌هاي جدي و فراواني مواجه شده است. پرسش اصلي مقاله اين است كه آيا مي توان به شبهات مطرح شده در اين باب پاسخ داد و آنها را دفع كرد. روش تجزيه و تحليل مطالب، روش عقلي، فلسفي و تحليلي است. به نظر مي رسد بيشتر شبهات يا دست كم برخي از آنها بر اثر عدم درك صحيح و عميق مبناگرايي اسلامي‌‌مطرح شده است. به نظر مي آيد مبناگرايي اسلامي‌‌با تكيه بر فلسفه اسلامي‌‌از چنان استحكام و ظرفيتي برخوردار است كه توان پاسخگويي به انتقادات وارد شده را داراست

Abstract Most of Moslem philosophers believe in foundationalism in the realm of ideas as well as propositions. In Islamic foundationalism pertaining to propositions, they are divided into two main kinds: obvious and theoretical. The obvious ones are the propositions which do not need inferential reasoning; while, the theoretical ones are based on the obvious ones and should ultimately lead to them. The only way of justifying theoretical propositions is the proof (Borhan). Lately, foundationalism has faced several challenges. The present paper is an attempt to inquire whether these challenges can be taken up by providing convincing answers. The method adopted in this paper is philosophical reasoning and analysis. The conclusion is that Islamic philosophy is of such a capacity and integrity which can take up these challenges in an appropriate way.