آميختگي ادبيات تعليمي با ادبيات عرفاني در تمهيدات عين القضات همداني

The integration of Didactic and Mystical Literature in Ein al-Ghozat al-Hamedani’s Tamhidat

عين القضات همداني، عارف ايراني قرن پنجم و ششم هجري است كه قلم توانا و ذهن و انديشه پويا و جوّال خود را براي نگاشتن آثار فلسفي- عرفاني به كار برده است. اگرچه بي پروايي و سبك فلسفي‌اش در نهايت او را به پاي دار كشيد اما نوشته‌هاي او به خصوص كتاب «تمهيدات» وي، سندي مستدل براي عرفان و ادبيات كهن ايران زمين شد. «تمهيدات» اگرچه از متون عرفاني به شمار مي‌رود اما از آنجا كه به بيان شرايط سلوك و آداب مريد و خصايص پير مي‌پردازد، مباني تعليمي بسياري را بيان كرده است. صوفيه كه به واقع هدف خلقت را محبت و عشق‌ورزي مي‌دانند، محبت به انسان را زمينه‌ساز محبت خداوند به شمار مي‌آورند؛ اين گونه است كه در تفكر صوفي، تعليم هم با محبت گره مي‌خورد و در حقيقت، آداب شناخت و خودسازي و حقيقت جويي همگي برگرفته از عشق و براي وصول به محبت است. در اين مقاله جنبه‌هاي تعليمي اين اثر گرانقدر بررسي شده است.

Ein al-Ghozat al-Hamedeani, ( fifth and sixth century) a Persian Mystic, committed his forceful penmanship and dynamic thought to writing philosophical and mystical works. Although Hamedani’s recklessness in communicating his peculiar philosophical views and style eventually led to his condemnation and execution, his characteristic writing in the Tamhidat is considered an authentic canonical document in the areas of mysticism and ancient Persian literature. Tamhidat is not only a mystical document, but a code book on the etiquette which delineates the manner in which a master and disciple should organize their intellectual and educational relations. The current article attempts to explore this multifaceted, precious work