حقيقت دوگانه و نظريه عقل هيولاني ابن‌رشد

Double Truth and Averroes’s Theory of Material Intellect

ابن‌رشد و ابن‌رشديان متهم به «حقيقت دوگانه» شده‌اند؛ يعني معتقدند كه يك مسيله مي‌‌‌تواند در دين حقيقت باشد در حالي كه نقيض آن در فلسفه صادق است. در بخش اول مقاله تاريخ و معناي اين نظريه از ديدگاه كليسا بررسي شده، در بخش دوم به راي ابن‌رشد در باب چگونگي بقاي نفس در دو دسته از آثار فلسفي و كلامي­اش پرداخته‌ايم، و در بخش سوم با ارزيابي نظر ابن‌رشد در اين دو دسته آثارش اين نتيجه به دست آمده كه راي ابن‌رشد در باب عقل هيولاني و بقاي مشترك و كلي آن پس از مرگ (وحدت عقل) با راي او در باب بقاي نفوس فردي در آثار كلامي متناقض نيست، زيرا وي در مورد نفس قايل به اشتراك لفظي است. لذا نمي­توان او را معتقد به حقيقت دوگانه دانست بلكه او به وحدت حقيقت باور دارد. بنابراين ابن‌رشد را دوحقيقتي خواندن نشان از عدم درك آراي وي دارد.

Abstract Averroists are accused of believing the "Double Truth" theory, based on which a proposition might be true in religion, and, at the same time, its contradict is philosophically true. In this article, at first, the history and significance of this theory is investigated, second, the Averroesʹ view about the post-mortem existence of the soul is studied, and, third, through investigating his views, in his philosophical and theological works, we show that his points of view on material intellect and its being common and single for all human beings in the afterlife (unity of Intellect) in his Philosophical works do not contradict his views on post- mortem existence of individual souls in his Theological works.