نقد روان ‌شناسي اشعار عمرو بن كلثوم و عنتره بن شداد

نقد ادبي گونه‌هاي مختلفي دارد و نقد روان شناسي يكي از شيوه‌هاي آن است كه در قرن بيستم با ظهور روان شناسان معروفي چون فرويد و شاگردانش، رنگ و شكل خاصي به خود گرفت. در اين شيوه، منتقد بر اساس اصول روان شناسي به تحليل آثار ادبي و كاوش در اعماق روان و شخصيت خالق اثر ادبي مي‌پردازد و نقش آن را در شكل گيري اثر ادبي بيان مي‌كند. پژوهش حاضر با شيوه توصيفي-تحليلي برآن است تا بر اساس مباني نقد روان ‌شناسي و نظريه‌هاي شخصيت به بررسي و نقد اشعار دو تن از شاعران عصر جاهلي عمرو بن كلثوم و عنتره بن شداد بپردازد و نقش شخصيت آنها را در فرآيند ساخت و شكل گيري شعرشان بيان كند. در اين پژوهش، به اين نتيجه مي‌رسيم كه عمرو بن كلثوم در تيپ شخصيتي برتري طلب انتقام جو قرار مي‌گيرد؛ زيرا پيوسته براي كسب قدرت مدام خود را در كشمكش و جدال قرار مي‌دهد. او به علّت افراط در توصيف صحنه‌هاي خونين و هولناك در تيپ شخصيتي مرده گرا قرار مي‌گيرد. همچنين عنتره شخصيتي پويا، مستقل و سالمي كه پيوسته و بدون نااميدي براي دستيابي به هدفش تلاش مي‌كند و نقاب ها را از چهر‌ه‌اش برمي‌دارد و خودِ واقعيش را با همه ضعف ها و قوّت ها نشان مي‌دهد. او افزون بر حالت هاي خشن و مردانه (آنيموس) رفتارهاي احساساتي و زنانه (آنيما) نيز از خود بروز مي‌دهد. بايد خاطر نشان كرد كه محيط طبيعي، اجتماعي و فرهنگي در شخصيت آن ها تاثير بسزايي داشته است.