سبك‌شناسي لايه اي در «خطبه 27» نهج البلاغه

Level Stylistics in “sermon 27” of Nahj-ol-balagha

سبك شناسي علم مطالعه ي رفتارهاي زباني افراد است. سخنگويان زبان بنابر موقعيت هاي مختلف زماني، مكاني، سن، جنسيت و... گونه هاي مختلفي از گفتار و يا نوشتار را به‌كار مي برند. يك متن ادبي، سبك و ساختاري متفاوت از سبكِ يك متن عادي و يا علمي دارد. سبك شناسي لايه اي با رويكرد تحليل ادبي، متن را در پنج لايه ي آوايي، بلاغي، نحوي، واژگاني و ايديولوژيك بررسي مي كند و پس از تبيين هر يك از اين عناصر پنج گانه در يك اثر ادبي، بر آن است تا ويژگي ها و مشخصه هاي خاص اثر را كه بستر مناسبي براي بيان انديشه ها، افكار و احساسات دروني مولف و نيز زمينه ساز سبك شخصي وي است به نمايش گذارد. خطبه‌ي 27 نهج البلاغه (خطبه جهاد) يكي از شيواترين و رساترين خطبه هاي امام علي(ع) است كه حضرت در آن پس از بيان ارزش جهاد، علل شكست كوفيان در برابر سپاه دشمن را يادآور شده و از ضعف و سستي آنان در رويارويي با دشمن شكوه سر مي دهد. نوع سخنان علي(ع) در نهج البلاغه و ويژگي هاي منحصر به فرد ايشان در بيان خطبه ‌ي جهاد به گونه‌اي است كه به‌صورت كلام حضرت مولفه هاي خاصي بخشيده كه در ساير متون ادبي كمتر به‌چشم مي خورد. آن‌چه در اين مقاله بدان پرداخته مي شود، بررسي خطبه ي ياد شده از منظر سبك‌شناسي لايه اي و تبيين مولفه هاي سبكي علي(ع)، شناخت افكار، انديشه‌ها و پس‌زمينه‌هاي فكري امام(ع) در ايراد خطبه جهاد است.

Level stylistics is a science studying people’s language behavior. Language users speak and write differently based on temporal, special, age- and gender-related differences. A literal text follows a style which is different from that followed in a general or scientific text. Literally and analytically, level stylistics analyzes the text phonetically, rhetorically, syntactically and lexically. After an explanation over each of these elements in a literal text, the study tries to picture the specific features of the text which demonstrate the writer’s attitudes, thoughts, and internal feelings and also his or her personal style. Sermon 27 of Nahj-ol-balagha (Jihad sermon) is one of the most eloquent sermons of Imam Ali (A.S.). In this sermon, having explained the value of Jihad, Imam Ali (A.S.) refers to the reasons for Kufian failures against enemy’s’ forces and also complains against Kufian,s weakness against enemies. Imam Ali’s (A.S.) specific style in language expression in Nahj-ol-balagha and unique features of his language in interpreting Jihad prioritize his language over other literal texts. This study tries to investigate Jihad sermon from a stylistic perspective together with recognizing Imam Ali’s (A.S.) specific style, thought, attitudes, and his thought backgrounds in interpreting this sermon.