تاثير روش‌هاي برنامه‌ريزي آبياري بر عملكرد و كارآيي مصرف آب گندم

اين پژوهش به‌منظور ارزيابي تاثير روش‌هاي برنامه‌ي آبياري روي عملكرد و كارآيي مصرف آب گندم و تعيين روش مناسب برنامه‌ريزي آبياري آن در منطقه‌ي سعيدآباد آذربايجانشرقي در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با 10 تيمار و 4 تكرار انجام شد. آبياري‌هادر تيمارهاي I1 و I2 به‌ترتيب زمانيكه نسبت عمق آبياري به تبخير از تشت كلاس Aبه 8/0 و 1 مي‌رسيد شروع مي‌شد، در تيمارهاي I3 و I4 آبياريها به‌ترتيب در پتانسيل آب خاك معادل 40- و 60- كيلوپاسكال انجام شد، در تيمارهاي I5 و I6آبياري‌هابه‌ترتيب در دو رطوبت 40 و 60 درصد آب قابل استفاده در ناحيه ريشه صورت گرفت، در تيمارهاي I7 و I8 در درجه-روز تنش (SDD ) انباشته‌ي به‌ترتيب 8 و 12 مبادرت به آبياري شد و در تيمارهاي I9 و I10 نيز آبياري‌ها بر اساس مراحل رشد نبات انجام شد به اين‌ترتيب كه در تيمار I9،دو آبياري در مراحل آغاز ريشه‌دواني و گلدهي و در تيمار I10، چهار آبياري در مراحل آغاز ريشه‌دواني، پايان پنجه‌زني، آبستني و مرحله‌ي شيري انجام گرفت.نتايج نشان داد كه اختلاف تيمارها از نظر عملكرد بيولوژيك و دانه، كارآيي مصرف آب، وزن هزاردانه، درصد پروتيين دانه و شاخص برداشت معني‌دار (در سطح يك و پنج درصد) بود.در اين ميان،تيمار I2(نسبت عمق آبياري به تبخير معادل يك) بيشترين عملكرد بيولوژيك و دانه و وزن هزاردانه، تيمار I9 (دو آبياري در مراحل آغاز ريشه‌دواني و گلدهي) بيشترينكارآيي مصرف آب، تيمار I10(چهار آبياري در مراحل آغاز ريشه‌دواني، پايان پنجه‌زني، آبستني و مرحله‌ي شيري) بيشترين درصد پروتيين دانه و تيمار I3 (آبياري توسط تانسيومتر در پتانسيل 40-كيلوپاسكال) بيشترين شاخص برداشت را بخود اختصاص دادند. در كل با توجه به تعداد دفعات آبياري، حجم آب مصرفي، عملكرد دانه، كارآيي مصرف آب و سادگي روش، تيمار I3 به‌نظر مناسب‌تر بود.

Proper use of water resources in arid and semi-arid regions is important and vital. This study was conducted to evaluate the effect of irrigation scheduling by various methods on crop yield and water use efficiency (WUE) by wheat, and determining suitable irrigation-scheduling method for irrigation of wheat in Saeedabad, Tabriz. A field experiment was conducted with 10 irrigation treatments (I1 to I10) in randomized complete block design with 4 replications. The irrigation timing treatments comprised of two ratios of irrigation depth to evaporation from class A pan i.e. 0.8 (I1) and 1.0 (I2), two soil water potentials -40 (I3) and -60 (I4) kPa, two soil water contents i.e. 40% (I5) and 60% (I6) soil available water in root zone, two canopy temperatures i.e. stress degree days equal to 10 (I7) and 12 (I8), and irrigations at different physiological growth stages i.e. crown root initiation (CRI) + flowering (I9) and CRI + late tillering + boot + milk stages (I10). Results indicated that there was significant difference between treatments in biomass, grain yield, WUE, kernel weight, protein content and harvest index (HI). Among the treatments, I2 had the maximum biomass, grain yield and kernel weight. I9, I10 and I3 were the best treatments in WUE, seed protein content, and HI, respectively. Although the selection of the best irrigation scheduling method depends on water resources availability and existing facilities, in general, with due attention to irrigation frequencies and other consideration such as volume of applied water, grain yield, WUE, and simplicity of the method, we can recommend irrigation at –40 kPa soil water potential as a suitable method for timing of irrigation under this experimental condition.