تبيين الگوي تربيت عقلاني بر مبناي انديشه امام خميني«ره»

An Explanation of the Rational Education Model On the Basis of Imam Khomeini’s Thought

اين مقاله با هدف پاسخ به اين پرسش، كه الگوي تربيت عقلاني بر اساس انديشه امام خميني«ره» چگونه است، به روش تحليلي ـ استنباطي صورت پذيرفته است. در پاسخگويي به اين پرسش، ضمن اشاره به اين نكته كه عقل انساني در ديدگاه امام، عقل جزيي است، شش مبناي تربيت عقلاني طبقه بندي و تجزيه و تحليل مي شود كه سه مبناي اوّل عام، و زيربناي تمام روشهاي تربيت عقلاني است و ديگر مباني، يك به يك با روشهاي ذكر شده متناظر است؛ اين مباني بدين قرار است: عقل، موهبت الهي به انسان است. عقل داراي ابعاد نظري و عملي است. عقل، تربيت پذير است. تفكّر، زمينه شكوفايي عقل است. عقل از علم جدانشدني است. كمال عقل در غلبه عقل بر هواي نفس است. در بخش اهداف، هدف غايي تربيت عقلاني از ديد امام دستيابي به لقا الله ذكر مي شود كه تحت لواي آن سه هدف كلي علم، ايمان و عمل قرار مي گيرد. در بخش اصول و روشها سه اصلِ كاربرد روشهاي منطقي، تلازم عقل و علم و تقدم تزكيه بر تعليم آورده مي شود كه به دنبال آن سه روش تربيت عقلاني ذكر مي شود كه شامل تفكّر، علم آموزي و تزكيه نفس است. در نهايت اين عناصر در يك شبكه مفهومي ترسيم شده در ارتباط طولي و عرضيشان با هم الگوي تربيت عقلاني بر اساس انديشه امام را تشكيل مي دهند.

This article is intended to find out a rational education model based on Imam Khomeini’s thought. This is an analytic-inferential research. According to Imam Khomeini, man’s wisdom is minor and is classified into six rational training. They will be considered in this research. Three bases are general ones underlying all rational training. The other three bases correspond these general ones. They are as follow: wisdom is a divine blessing to man; there are theoretical and practical wisdom; wisdom is educable; thinking is basic for wisdom’s flourishing; wisdom is inseparable from science; the perfection of wisdom is due to sensual desires. The optimal objective of Islamic education, according to Imam Khomeini, is meeting Allah. It includes three other objectives including knowledge, faith and practice. Three principles are mentioned here, including application of logical methods, concomitance of wisdom and science, and preference of purification over teaching. Illustrating the linear and transversal relationship of these elements, the final conceptual network of rational education is formed.