اثربخشي آموزش نوروفيدبك بر خلاقيت دانش‌آموزان مقطع ابتدايي شهر تهران: مطالعه موردي

The Effectiveness of Neurofeedback Training on Creativity of Primary School Students in Tehran: A Case Study

زمينه: كودكان به مثابه آينده‌سازان هر كشوري بايد بتوانند نقش‌آفريني نويني در فنّاوري و صنعت داشته باشند. با توجه به مطالعات مختلف مي‌توان از نوروفيدبك براي پرورش خلاقيت كودكان بهره برد. براين اساس نهادها و سازمان‌هاي مجري آموزش كودكان مي‌توانند اين آموزش را در برنامه‌هاي ويژه كودكان بگنجانند؛ چراكه كودكان با دريافت آموزش‌هاي لازم براي تفكر خلاق در سن مناسب، مي‌توانند تا آخر عمر از آن بهره فراواني ببرند. هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسي اثربخشي آموزش نوروفيدبك بر خلاقيت در دانش‌آموزان مقطع ابتدايي شهر تهران انجام شد. روش: روش پژوهش شبه آزمايشي در قالب طرح پيش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه كنترل بود. به اين منظور شصت دانش‌آموز به شيوه هدفمند انتخاب شدند. در مرحله پيش‌آزمون تمام آزمودني‌ها با نوار مغزي كمّي‌شده و آزمون‌هاي تفكر خلاق تورنس ارزيابي شدند و بر اساس نمره‌هاي همتاسازي در دو گروه سي‌نفره جايگزين شدند. يكي از گروه‌ها به‌تصادف گروه آزمايش و ديگري گروه كنترل در نظر گرفته شد. در اين مطالعه دانش‌آموزان گروه آزمايش بيست جلسه تحت آموزش نوروفيدبك قرار گرفتند و همزمان گروه كنترل هيچ آموزشي دريافت نكرد. پس از گذشت دو ماه، تمام دانش‌آموزان با آزمون‌هاي تفكر خلاق تورنس، فرم تصويري دوباره ارزيابي شدند. تحليل داده‌ها با نرم‌افزار اِس‌پي‌اِس‌اِس 21 از طريق آزمون تحليل واريانس تك متغيره انجام شد. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد، بين گروه آزمايش و كنترل در مولفه‌هاي سيالي، انعطاف‌پذيري، ابتكار و خلاقيت كل تفاوت معناداري وجود دارد. بحث‌ونتيجه‌گيري: با توجه به نتايج به‌دست‌آمده مي‌توان گفت نوروفيدبك بر خلاقيت دانش‌آموزان تاثير دارد؛ بنابراين، از آموزش نوروفيدبك براي بالابردن خلاقيت در دانش‌آموزان مي‌توان استفاده كرد.

Objective: This study investigated the effectiveness of neurofeedback training on creativity among primary school students in Tehran. Method: Some 60 students with an average IQ between 90 – 119 were chosen, using available method. All the students were assessed by equated Quantitative Electro Encephalograph (QEEG), and The Torrance Tests of Creative Thinking (TTCT), then they were equated according to the gained grades and placed into two groups. One of the group was chosen as experimental accidentally and the other as control. In this experimental study, students received neurofeedback for 20 sessions while control group received no experiment. At the end of the experiment all the students of both groups were reassessed by Torrance Tests of Creative Thinking. Findings/Result: The neurofeedback group had meaningful change in creativity. Creativity was defined by the four most readily agreed upon divergent thinking abilities: (a) fluency (the ability to generate numerous ideas), (b) flexibility (the ability to see a given problem from multiple perspectives), (c) originality (the ability to come up with new and unique ideas) and (d) Elaboration (making details). Conclusion: Neurofeedback training can be used for increasing the levels of creativity in students.