نسبت تصوف و عرفان با تشيع و خاستگاه شيعي عرفان از منظر علامه طباطبايي

The Shiite Origin of Mysticism according to ʻAllamah Tabatabai

امروزه پس از گذشت نزديك به دو قرن از پژوهش هاي تاريخي، ديگر ترديدي درباره خاستگاه اسلامي عرفان و تصوف نيست؛ اما اثبات خاستگاه شيعي عرفان نيازمند ژرف كاوي بيشتري است كه اين هدف دستيابي به شواهد تاريخي و ماهويِ روشن تري مي طلبد. بررسي دقيق و همه جانبه پيوندهاي ماهوي و تاريخي تشيع و تصوف مي تواند ابعاد گوناگون اين ارتباط را آشكارتر سازد. علّامه طباطبايي با زباني ساده و با استدلال هاي بسيار روشن، جنبه معنوي و عرفاني شيعه و وجوهي از ارتباط تاريخي تشيع و تصوف را بيان مي كند. مفهوم و معناي باطني امامت، تعليم اسرار و معارف باطني در محيط شيعه، مقاومت اهل بيت عليه السلام و شيعيان در برابر اكثريت به منظور حفظ معنويت اسلام، جلوگيري از سقوط معنوي جامعه در پي به وجود آمدن انحراف از تعاليم پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله، تاثير عميق تصوف از تعاليم اهل بيت عليه السلام و پيروانشان ايشان، انحطاط تصوف و سرايت اين انحطاط به برخي عرفاي شيعه، از مباحث مهمي است كه علّامه طباطبايي در تبيين ارتباط تشيع و تصوف بدانها پرداخته است.

Today, after nearly two hundred years of historical research, no doubt exists as to the Islamic origin of mysticism and Sufism. However, there is a need for in-depth research in order to prove Shiite origin, that mysticism has an aim which cannot be achieved without clearer historical and essential evidence. A through and comprehensive review of the essential and historical relationships between Shiʹism and Sufism can elucidate the different dimensions of these relationships. Using a simple language and offering clear arguments, ʹAllamah Tabatabaii elaborates on the spiritual and mystical aspects of Shi?ism and historical relationship between Shiʹism and Sufism. The inner meaning of Imamate, teaching the inner secrets and sciences within Shiite environment, resistance of Shiah and Holy Prophetʹs household (peace be upon them) against opposing majority in order to preserve the edifice of Islam, and prevent societyʹs spiritual decadence which contributes to renouncing the Holy Prophetʹs teachings, besides the deep effect of the teachings of the Holy Prophetʹs household (may the blessing and peace of Allah be upon him and his progeny) and their followers on Sufism, and the decadence of Sufism and some Shiite mystics are among the main issues addressed by ʹAllamah Tabatabaii to clarify the relationship between Shiʹism and Sufism.