تغييرات شاخص هاي فيزيولوژيكي برگ پرچم گندم نان در واكنش به تنش خشكي

Variations in physiological indices of bread wheat flag leaf in response to drought stress

تنش خشكي به عنوان مهمترين تنش غير زيستي نقش مهمي در كاهش توليد محصول گياهان زراعي در نواحي خشك و نيمه خشك جهان دارد. در اين رابطه صفات فيزيولوژيك مرتبط با تنش خشكي از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشند. به منظور بررسي تاثير تنش خشكي بر تغييرات شاخص هاي فيزيولوژيك برگ پرچم گندم نان آزمايشي درسال زراعي87- 1386 در دانشكده كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي خوراسگان به صورت كرت هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. عامل اصلي را سه رژيم مختلف آبياري شامل، شرايط آبياري نرمال، تنش رطوبتي با قطع آبياري از 50 درصد ظهور سنبله تا زمان برداشت و تنش رطوبتي با قطع آبياري از 50 درصد ظهور سنبله تا زمان برداشت همراه با 30 درصد افزايش كود نيتروژن و عامل فرعي را 7 ژنوتيپ گندم نان تشكيل دادند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه صفات فيزيولوژيك محتواي نسبي آب برگ، محتواي آب برگ،‌ ظرفيت حفظ رطوبت، آب حفظ شده برگ هاي بريده شده، نسبت آب از دست رفته و صفت عملكرد دانه تفاوت معني داري را در شرايط محيطي مختلف داشنتد. صفات فيزيولوژيك در شرايط تنش رطوبتي همراه با 30 درصد افزايش كود نيتروژن مقادير معني دار بالاتري نسبت به شرايط تنش رطوبتي بدون مصرف كود اضافي نشان دادند. به نظر مي رسد كود نيتروژن با افزايش رشد رويشي و محتواي آب برگ، باعث افزايش تحمل گياه نسبت به شرايط تنش رطوبتي شده است. نتايج نشان داد كه ارقام سپاهان، پيشتاز و لاين 11 با داشتن بيشترين مقدار عملكرد دانه و دارا بودن بيشترين مقادير صفات فيزيولوژيك و كمترين مقدار صفت نسبت آب از دست رفته در محيط هاي مختلف به عنوان ارقام برتر معرفي گرديدند.

Drought stress as the most important abiotic stress has an important role in reducing crop production in arid and semi-arid regions of the world. The physiological traits related to drought stress are of utmost importance in this regard. In order to evaluate the effect of drought stress on physiological indices of bread wheat flag leaf, a split plot experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications at the Faculty of Agriculture, Azad University of Khorasgan during 2008-2009 growing season. The three different irrigation conditions including normal irrigation, irrigation cease from 50% of head emergence to harvesting as well as irrigation cease from 50% of head emergence to harvesting with 30% increase in N fertilizer were assigned as the main plots and 7 genotypes of bread wheat were consisted as sub plots. The results of ANOVA showed that the physiological traits of relative water content, leaf water content, moisture retention capacity, cut leaves water retention, water loss ratio, as well as seed yield trait had significant differences under different environmental conditions. The amount of physiological traits under drought stress with extra N fertilizer was significantly greater than under drought stress without extra N fertilizer. In fact, extra N fertilizer increased plant tolerance to drought stress conditions through increasing the vegetative growth and leaf water content. Results showed that Pishtaz and Sepahan cultivars as well as line 11 which possessed the greatest grain yield, had the highest physiological traits and the lowest amount of water loss in different environments.