ارزيابي تاثير سلنيوم در كاهش اثرات منفي شوري و اندوخته كم بذر در جوانه‌زني برنج

Evaluation of Selenium’s influence on diminishing the negative effects of salinity and low seed storage in rice germination

سلنيوم به دليل دارا بودن خواص ضد اكسيدكنندگي و ضد سرطاني از جمله عناصر كم مصرفي است كه علاوه بر نقش موثري كه در افزايش تحمل گياهاني همچون برنج به اثرات نامطلوب محيطي دارد، در حفظ سلامتي انسان نيز نقش به سزايي دارد. به منظور ارزيابي تاثير سلنيوم در ميزان كاهش اثرات منفي شوري و اندوخته كم بذر در جوانه زني برنج رقم شفق آزمايشي در سال 1391 در آزمايشگاه فيزيولوژي دانشگاه شهيد چمران اهواز به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي در سه تكرار انجام شد. عوامل آزمايش شامل پيش تيمار بذور با سلنيوم در دو سطح صفر و 16 ميلي گرم در ليتر، شوري در سه سطح صفر، 6 و 12 دسي زيمنس بر متر و وزن بذر در سه سطح وزن هزار دانه 22، 24 و 26 گرم بودند. نتايج اين آزمايش نشان داد كه تنش شوري باعث ايجاد خسارت شديد و معني‌داري در ويژگي‎هاي جوانه‎زني اندازه‎گيري شده برنج به ميزان 32 تا 59 درصد در شاخص‌هاي جوانه‎زني و 30 تا 60 درصد در خصوصيات جوانه‎زني شده است. پرايمينگ سلنيوم به شكل معني‌داري خسارات ناشي از شوري (يك تا 23 درصد) و وزن هزار دانه كم (32 تا 47 درصد) را جبران كرد، به نحوي كه درصد جوانه‏زني در تيمار شاهد با تيمارهاي كاربرد سلنيوم و وزن هزار دانه 24 گرم و نيز پرايم برنج با سلنيوم و شوري 6 دسي زيمنس در يك گروه آماري دسته‌بندي شدند. بر اين اساس ميزان شوري و وزن بذر كم تاثير منفي شديدي بر كليه صفات اندازه گيري شده داشتند، ولي پيش تيمار با سلنيوم احتمالاً از طريق افزايش سنتز آنزيم‌هاي آنتي اكسيدان به طور معني‌داري خسارات منفي بر جوانه‎زني را كاهش داد.

Selenium is of micronutrients which beside its effective role on increment of endurance of plants such as rice against undesirable environmental effects, plays an important role in human health, due to its anti-oxidant and anti-cancer characteristics. Thus, to evaluate the influence of selenium on diminishing the negative effect of salinity and low seed storage in germination of Shafagh rice cultivar (CV. Shafagh) a factorial experiment was carried out based on completely randomized factorial design (CRFD) with three replications at the Physiology Lab of Shahid Chamran University in 2012. Testing factors included pretreatment of seeds with selenium in 0 and 16 mg/l, salinity in three levels including 0, 6, and 12 dS/m, and seed grain weight of 22, 24, and 26 gr. Results showed that salinity stress caused drastic and significant damage on measured properties of rice germination as much as 32 to 59 % in germination indices and 30-60% in germination characteristics. Priming with selenium rectified the salinity damage (1-23%) and low seed grain weight (32-47%) significantly, so that the germination rate in control treatment was classified in the same statistical group with selenium treatments and seed grain weight of 24 gr and also rice primed with selenium and salinity of 6 dS/m. Accordingly, salinity value and low seed weight had a drastic negative effect on all measured properties, but selenium pretreatment rectified the damages on germination through the increment of anti-oxidant enzymes.