تاثير نوع پوشش گياهي بر رواناب و رسوب و مواد غذايي خاك اراضي شيب‌دار مراوه تپه

The effect of plants on runoff, sediment yield and soil fertility on sloppy lands of Maraveh-Tapeh

فرسايش خاك يكي از آشكارترين عوامل تخريب خاك است. ايجاد پوشش گياهي مي­ تواند با كاهش رواناب و رسوب در حفظ خاك و كاهش خسارت حاصل­خيزي خاك موثر باشد. اين پژوهش در منطقه مراوه‌تپه در حوزه آبخيز اترك در شمال شرقي شهرستان كلاله انجام شد. به‌منظور بررسي نقش نوع گونه گياهي در حفظ و پايداري خاك، پنج تيمار گياهان زراعي و مرتعي شامل يونجه دايمي (Medicago sativa)، آگروپايرون (Agropyron elongatum)، زيره (Cuminumcyminum)، جو (Hordeum vulgare) و مخلوط يونجه و آگروپايرون در سه تكرار، در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي و در كرت‌هايي به ابعاد 22 متر در طول شيب و عرض پنج متر با هم مقايسه شدند. در انتهاي هر كرت مخازني به­ منظور اندازه­ گيري رواناب و رسوب نصب شد. هدف از اجراي اين پژوهش به­ دست آوردن ميزان فرسايش حاصل از كشت گونه­ هاي گياهي و اثر آن­ ها در حفظ حاصل­خيزي خاك بود. نتايج نشان داد كه متوسط رواناب حاصله در دوره طرح از 6.93 مترمكعب در تيمار جو به 22.9 مترمكعب در هكتار در تيمار زيره افزايش يافت. متوسط مقادير رسوب توليد شده نيز در تيمار مخلوط يونجه و آگروپيرون و تيمار زيره به‌ترتيب 48.42 و 124.72 كيلوگرم در هكتار ملاحظه شد. نتايج، همچنين نشان داد كه كشت گياه زيره به­ دليل افزايش ميزان رواناب و كاهش بيشتر در حاصل­خيزي خاك، براي حفاظت خاك در اراضي شيب­ دار مراوه ­تپه مناسب نيست.

Soil erosion is one of the most obvious factors of soil degradation. Vegetation can affect on maintaining soil fertility and the amount of soil loss by reducing runoff and sediment. This study was conducted in Maraveh-Tapeh in the north-eastern part of Kalaleh watershed, located in 55? 56ʹ 35" and 37? 49ʹ 01" to investigate the role of plant species on soil stability with in a randomized complete block design with five treatments and three replications. Crop and pasture plants as herbal treatments were included Medicago sativa, Agropyron elongatum, Cyminum cuminum, Hordeum vulgare and a mixture of alfalfa and Agropyron. Plots were considered to have a 22 m long on slope direction (10%) by a wide of 5 meters. Runoff and sediment collecting tanks were installed at the bottom end of each plot to measure runoff and sediment. In this study the effect of cultivated plant species on the amount of soil erosion and fertility was investigated. The average volume of runoff during four years of executing the project was 6.93 and 22.9 m³ha-1in treatments of Hordeum vulgare and Cuminum cyminum, respectively. The average amount of sediment yield was 48.42 and 124.72 kgha-1 in treatments of mixed Medicago sativa and Agropyron elongatum and Cyminum cuminum, respectively. Results also demonstrated that Cyminum cuminum is not an appropriate species for cultivation on steep terrains with the aim of soil conservation due to its reverse effects on increasing runoff and reducing soil fertility in Maraveh-Tapeh.