ارزيابي هيدروديناميكي و ژيومورفولوژيكي نهشته هاي كواترنري تحليل بحران آب‌هاي زيرزميني شمال درياچه اروميه ( مطالعه موردي دشت تسوج)

Evaluating hydrodynamic and geomorphologic of quaternary deposits to analyse groundwater crisis In North Urmia Lake (case study Tasuj plain)

حوضه آبريز درياچه اروميه با داشتن دشت‌هايي مانند دشت تبريز، اروميه، مراغه، مهاباد، مياندوآب، شبستر ، تسوج، سلماس، پيرانشهر، آذرشهر يكي از كانون‌هاي ارزشمند فعاليت كشاورزي و دامداري در ايران به‌شمار مي‌رود. در حال حاضر درياچه اروميه در خطر خشك شدن كامل بوده و طي 15 سال گذشته(75-90 ) ? متر كاهش سطح داشته‌است. منطقه پژوهشي در دشت آبرفتي تسوج، شمال درياچه قرار دارد. ارتفاع متوسط 1700 متر با ميانگين بارش 22 ساله منطقه در حدود 3/363 ميلي مترو متوسط دماي سالانه 65/10 درجه سانتي گراد است. ژيومورفولوژي منطقه شامل حوضه‌اي كشيده شمالي – جنوبي است كه از شمال به ارتفاعات ميشوداغ و از جنوب به درياچه اروميه منتهي مي‌گردد. زمين‌شناسي منطقه اغلب شامل سازندهاي مارني ‍‍‍‎، گچي ، و آهكي ميوسن است. بر اساس آمارسال 1391 سازمان آب از مجموع 51 رشته قنات داير ، 27 دهنه چشمه دايمي و فصلي، 134 حلقه چاه عميق و نيمه عميق فعال در دشت تسوج ميزان 24 ميليون متر مكعب سالانه متوسط تخليه آب از سفره هاي زيرزميني صورت مي گيرد. در راستاي تحليل‌هاي ژيومورفولوژيكي اقدام به تهيه نقشه‌هاي رقومي سنگ‌شناسي سطحي، توپوگرافي در مقياس 25000/1 ، نقشه هم عمق سنگ كف با استفاده از نرم افزارهاي ilwis,Arc GIS گرديد جهت بررسي و تحليل‌هاي هيدروديناميكي نهشته‌هاي كواترنري اقدام به مطالعات ژيوفيزيكي ، حفر چاه‌هاي پيزومتري و اكتشافي در راستاي اجراي طرح تحقيقاتي شد، بررسي ها 5 كلاس از نهشته‌ها ي كواترنري ( Q1,Q2,Q3,Qal,Qmf ) را نشان داد. در قسمت دشت سر و نواحي مخروط افكنه اي ضخامت قابل‌توجه از نهشته‌هاي دانه درشت فاقد لايه آبدار(Q3 ) وجود داشته و به سمت درياچه دانه‌بندي رسوبات ريزدانه شده و حاوي آب هستند( Q2). توپوگرافي سنگ كف در نواحي قراتپه از عوامل نفوذ آب شور درياچه به سمت دشت است. آزمايش پمپاژ چاه اكتشافي محدوده طرح تحقيقاتي نشان‌دهنده قابليت نفوذپذيري 35/91 مترمربع بر روز است. بررسي دانه‌بندي نمونه‌هاي لوگ چاه‌ها نشان داد كه قسمت‌هاي مياني دشت از نفوذپذيري و هدايت هيدروليكي بالا برخوردار است.

Introduction The study area are located in 45°18 to 45° 32 E and 38°20 to 38°24 N in north of Urmia lake in East Azarbyjan province . The area consists of ten sub-basins which overlook the town and villages Tasuj is Angoshtajan and Amestajan. Basin extends north - south ridge of mountains to the north leads Myshovdagh and south leads Urmia Lake. According to the Water Authority in 1391 established a total of 51 ganat, 134 deep wells and sub-deep wells, 27 springs in the area 24 mm3 of water annually from aquifers are discharged. Study area has a total area of 236 square kilometers and Amestajan, Tasuj and Angoshtajan as the main rivers in the region. Methodology This study is based on a statistical method. During this study has been taken of Statistics water table with field observations of pizometrics wells with data from log wells of Tasuj plain. Digital maps include, surface lithology, depth of bed rock and topography at scale 1/25000 was prepared using the software ilwis, Arc GIS. 107 geophysical sounding and 29 piezometric wells have been used to study. Hydrodynamic studies of Quaternary deposits have been used of pizometric wells, exploratory wells and geophysical data. Then hydraulic aquifer pumping test was used for analysis of hydraulic aquifer. In order to study the hydrodynamic properties of the aquifer hydrodynamic coefficients including the coefficient of permeability or hydraulic conductivity (k), coefficient of transmissivity (T) and storage coefficient (S) was determined. Results and Discussion Software analysis of data wells and geophysical sounding indicate that maximum depth of the stone floor is in the Northeast alluvial plain. Topographic contour lines indicate the subsidence in the western region. Quaternary sediments of the northern area of the lake is more than 236 square kilometers. Compare the stone floor topographic map and the thickness map of the dry alluvial Mapped with kriging method showed northeastern region has the highest thickness of dry alluvium and Tasuj river activity than other rivers. Based on stratigraphic sections Geoelectrical 5 classes for Quaternary deposits on the plains Tasuj were formed on the basis of resistivity. Geophysical survey confirmed the Burial Quaternary faults. Geophysical surveys and maps of the resistivity due to the high permeability of the eastern part of the region showed. Tasuj riverside is with high permeability. Conclusion The origin of the Quaternary deposits in geological formations of the mountains and priglacier system processes Quaternary time affected in the production, transport and deposition of sediment.Study of the Quaternary deposits of five classes (Q1, Q2, Q3, Qal, Qmf) showed. In the apron Pediment and alluvial fan deposits of coarse no significant aquifer (Q3), Grading the lake sediments are fine-grained and contains water (Q2). Geophysical studies indicate that up to 150 m thick alluvial deposits in the study area. Formation of miocene marls is formed bed rock of the region. Bed rock topography Qratph areas due to salt water intrusion into the alluvial plains. Hydraulic properties of aquifer pumping test was evaluated based on and trasmisivity 91.35 m2/d on the estimated. Granulometric Well logs samples indicate the permeability and hydraulic conductivity is high. Tasuj plains aquifer water balance for approximately 2.7 mm3 indicates deficiency reserve. The minimum height of the piezometric Mraghvsh and Qratph in the brim Urmia lake.