بررسي تبيين عقلانيِ برهان نظم در ديدگاه آيت‌الله مطهري

دراسه البيان العقلي لبرهان النظم من منظار آيه الله المطهري

شهيد مطهري ديدگاه دقيقي درباره برهان نظم دارد. تاكيد مهمّ او اين است كه تنها با نظر به عليت فاعلي، نمي‌توان از نظمِ موجود در جهان و حتي عليتِ جاري در آن، به هستيِ خدا آگاهي يافت، زيرا نظم به معناي واقعي، هم ناشي از علت غايي و هم علت فاعلي است و با صرف تحقق علت فاعلي، نظم تحقق كامل نخواهد يافت. او با بيان مسايل مهمي در اين باره، تلاش مي‌كند تقريري قابل قبول از اين برهان ارايه دهد، تا امكان طرح آن به صورت برهاني علمي ‌و عقلي به وجود آيد. آيت‌الله جوادي‌آملي نيز نظريات مناسبي در تكميل برهان نظم دارد. در مقاله حاضر، ابتدا ابعاد ديدگاه مطهري در تبيين عقلاني برهان نظم بيان مي‌شود و سپس با ارايه مواردي از نظريات آيت‌الله جوادي، تلاش خواهد شد تا به برخي انتقادات وارد بر اين برهان، از اين رويكرد پاسخ داده شود.

Shahid Mu?ahhari has an exact viewpoint about the “Argument from Design”. His significant emphasis is that only by seeing the agent cause one cannot result the being of God through the current design in the universe and even through the current causality in it; because design as such is resulted both from final cause and agent cause, and by merely realization of the agent cause the design could not completely fulfilled. By explaining important issues in this regard, he attempts to give an acceptable utterance of this argument so that it would be possible to talk about it as a scholarly and rational argument. Ayatullah Jawadi Amoli also has suitable points to complete the argument. In the present essay, firstly the dimensions of Mu?ahhari’s point of view in rational explaining of the argument from the design is explained and, then, by offering some cases of the views of Ayatullah Jawadi, it will be attempted to answer some criticisms to this argument from this approach.