بررسي اثر تاريخ، عمق و فاصله كاشت بر رشد بنه و عملكـرد كلاله زعـفران (Crocus sativus L.) در لنگرود گيلان.

Evaluation of effects of date, depth and corm sowing distance on corms growth and stigma yield of saffron (Crocus sativus L.) in Langarood, Guilan province.

به‌منظور بررسي بهترين اثر تاريخ، عمق و فاصله كاشت بر خصوصيات رشد و عملكرد زعفران (.Crocus sativus L) در لنگرود گيلان، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شهرستان لنگرود در سال زراعي 1391-1390 اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايش شامل تاريخ كاشت (A) در سه سطح (25 تيرa1:، 25 مردادa2: و 25 شهريورa3: )، عمق كاشت (B) در دو سطح (سانتي متر 5b1: و سانتي متر 10b2:) و فاصله بوته روي رديف (C) در دو سطح (سانتي متر 5c1: و سانتي متر 10c2:) در نظر گرفته شد. صفات اندازه‌گيري شده شامل عملكرد كلاله خشك، وزن تر گلبرگ، وزن خشك برگ، طول كلاله‌ها، طول گل، تعداد گل در مترمربع و تعداد روز از كاشت تا گلدهي زعفران بود. نتايج نشان داد، اثر فاكتورهاي تاريخ كاشت، عمق و فاصله كاشت بر وزن خامه و كلاله، وزن ترگل، تعداد گل در مترمربع و تعداد روز از كاشت تا گلدهي در سطح احتمال 1درصد معني‌دار است. اثر فاكتور B (عمق كاشت) بر وزن كلاله و خامه معني‌دار نشد. همچنين اثر متقابل A×B بر وزن خشك برگ، وزن كلاله و خامه و تعداد روز از كاشت تا گلدهي در سطح احتمال 5 درصد معني‌دار شد. اثر متقابل ACبر وزن كلاله و خامه و تعداد گل در مترمربع معني‌دار بود. اثر متقابل BCتنها بر صفت وزن خشك برگ معني‌دار شد تاريخ كاشت شهريور و فاصله كاشت 5 سانتي متر (a3c1) بيشترين عملكرد كلاله و خامه ( 9/4 كيلوگرم در هكتار) و تعداد گل را (67/64) به همراه داشت. تراكم 5 × 25 سانتي متر بالاترين عملكرد را بر صفت وزن كلاله و خامه و وزن خشك برگ را نشان داد و تاريخ كاشت تير و فاصله كاشت 10 سانتي متر (a1c2) كمترين عملكرد كلاله و خامه (3/1كيلوگرم در هكتار) و تعداد گل را (83/19) به همراه داشت. بيشترين وزن خشك برگ از اثر متقابل (b1c1) عمق كاشت 5 سانتي متر و فاصله كاشت 5 سانتي متر و (a1c1) تاريخ كاشت تير و فاصله كاشت 5 سانتي متر به دست آمد و كمترين وزن خشك برگ از اثر متقابل b1c2)) عمق كاشت 5 سانتي متر و فاصله بوته 10 سانتي متر و (a1c2) تاريخ كاشت تير و فاصله كاشت 10 سانتي متر به دست آمد. پيشنهاد مي‌شود در شرايط اقليمي و خاكي منطقه گيلان، براي به دست آوردن بالاترين عملكرد و دوره بهره برداري زعفران در سال اول كشت، از بالاترين تراكم اين پژوهش (80 بنه در مترمربع) در عمق 5 سانتي متر در كشت شهريورماه و عمق 10 سانتي متر در كشت مردادماه استفاده شود.

In order to study the best time, depth, and corm sowing distance of saffron cultivation in Guilan Province, a factorial experiment was carried out based on a randomized complete block design with three replications in Langeroud, Guilan Province, during growing season of 2011-2012. Studies factors included sowing date (A) (a1: 18th July, a2: 18th August, and a3: 18th September), sowing depth (B) (b1:5 and b2: 10 cm), and distance between corms (C) (c1:5 and c2: 10 cm). Yield of dry stigma, wet weight of petal, dry weight of leaf, length of stigmas, total length, number of flowers and number of days from sowing to flowering of saffron were recorded. The results showed that sowing date had significant (at a significance level of 1%) impacts on the weight of style and stigma, wet weight of flower, number of flower, and number of days from sowing to flowering of saffron. Sowing depth had no significant effect on the weight of style and stigma of saffron. On the other hand, the interaction between sowing date and sowing depth was significant on dry weight of leaf, weight of style and stigma, and number of flower per square meter of saffron. The interaction between sowing depth and corm distance was significant on dry weight of leaf. The highest yield of style and stigma and number of flowers of saffron were recorded at sowing date of 18th September based on 5 cm corm distance, while the lowest yield was for sowing date of 15th July and 10 cm corm distance. Density of 5 × 25 m2 produced the maximum yield of style weight, stigma weight, and dry weight of leaf. The highest leaf dry weight was observed in interaction of sowing depth and corm distance (sowing depth of 5 cm and corm distance of 5 cm) and interaction of sowing date and corm distance (sowing in July and corm distance of 5 cm). On the other hand, the lowest dry weight of leaf was produced in interaction of sowing depth and corm distance (sowing depth of 5 cm and corm distance of 10 cm) and interaction of sowing date and corm distance (sowing in July and corm distance of5 cm).