مفهوم اصل جبران خسارت در حقوق بيمه

The Principle of Indemnity in Insurance Law

«اصل جبران خسارت» بهعنوان يكي از بنياديترين اصول در قرارداد بيمه خسارت، داراي نقش موضوعي است و نيز قلمرو موضوعي گستردهتري نسبت به مفهوم خسارت در مسيوليت مدني دارد. اين اصل متضمن دو جلوه است؛ نخست اينكه بهموجب اين اصل، بيمهگر متعهد به جبران خسارتي است كه در نتيجه وقوع حادثه مورد بيمه بر اموال بيمهگذار در بيمه اموال و بر اشخاص در بيمه مسيوليت وارد شده است. لذا، جبران خسارت بايد زيانديده را در وضعيتي كه قبل از وقوع حادثه داشته قرار دهد. درواقع مطابق اين اصل، خسارت وارده بايد به تمامي و بهنحو مطلوب جبران شود كه به بُعد اثباتي نيز معروف است. دوم اينكه جبران نبايد موجب افزايش دارايي زيانديده شود و بيمه نبايد هرگز بهصورت منبع انتفاع براي زيانديده درآيد (جنبه منفي). بههرحال، هرچند اين اصل داراي دو رويكرد متفاوت يا مثبت و منفي است، اما در مقام اجرا و اعمال آن لازم است رويه قضايي بر بُعد اثباتي آن اعتماد و تكيه كند، مگر آنكه خلاف آن ثابت شود. اين اصل از اصول آمره قراردادهاي بيمه خسارت است كه در اجراي آن، بيمهگران تعهد دارند كه خسارت واقعي (ارزيابي شده) زيانديدگان را طبق مفاد و شرايط بيمهنامه صادر شده، حداكثر تا سقف تعهدات بيمهاي جبران كنند. در اين مقاله سعي شده است به اين پرسش اصلي و بنيادين درخصوص نقش اصل جبران خسارت در قراردادهاي بيمه و وجوه تمايز آن با جبران خسارت مدني پاسخ داده شود و مورد بررسي حقوقي قرار گيرد.