عوامل موثر بر مرگ‌و‌مير مادران باردار در منطقه سيستان ايران

Risk factors of maternal mortality in Sistan region: 10-year report

زمينه و هدف: مرگ‌و‌مير مادران، يكی از مهم‌ترين شاخص‌های توسعه كشورها و نشان‌دهنده وضعيت كلی سلامت زنان در جامعه است. شناخت عوامل موثر بر اين شاخص، ما را در پيشگيری از بروز مرگ‌های مشابه ياری می‌نمايد. در اين مطالعه عوامل موثر بر مرگ‌و‌مير مادران باردار بررسی شد. روش بررسی: مطالعه حاضر يك مطالعه توصيفی- تحليلی از نوع مقطعی بود و جامعه مورد پژوهش كليه مادران بارداری بودند كه از فروردين‌ماه سال 1381 تا پايان اسفند‌ماه سال 1392 در منطقه سيستان واقع در استان سيستان و بلوچستان فوت كرده بودند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه‌ای سه‌قسمتی بود كه روايی و پايايی آن مورد تاييد قرار گرفت. يافته‌ها: از تعداد كل بارداری‌ها (60496) فراوانی مرگ‌و‌مير زنان باردار در جمعيت مورد مطالعه 57 مورد و ميزان آن 221/94 به‌ازای هر 100.000 تولد زنده بود. در 9/46% از متوفيان سن بيشتر از 35 سال، سن حاملگی در 2/77% بالای 22 هفته، در 1/21% تعداد بارداری بيش از چهار بار و در 9/46% فاصله بارداری دو سال و كمتر بود. ميزان فوت پس از زايمان (4/75%) و در دوران بارداری (6/24%) بود. شايع‌ترين علت مرگ مادران خونريزی (2/19%) بود. نتيجه‌گيری: عواملی نظير تعداد بالاتر بارداری، سن بالای 35 سال، فاصله حاملگی كمتر از دو سال و خونريزی‌ از علل اصلی مرگ‌و‌مير مادران بود. همچنين بيشترين مرگ‌و‌مير در مرحله پس از زايمان بود. پيشنهاد می‌شود زنان باردار از نظر اين عوامل خطر ارزيابی شوند. به‌نظر می‌رسد كنترل دقيق‌تر زنان باردار با اين ويژگی‌ها و افزايش مراقبت‌های مامايی آنها در كاهش مرگ‌و‌مير مادران نقش بسزايی داشته باشد. به اهميت مراقبت‌های دقيق پس از زايمان نيز بايستی توجه شود.

Background: Maternal mortality is one of the most important indicators of women health standard in developing countries. This study aimed to determine the prevalence of risk factors and etiology of maternal mortality in a geographic region of Iran. Methods: This descriptive- analytic cross sectional study included all pregnant women who died during pregnancy and six weeks after delivery due to pregnancy related fac-tor. The study was done in Sistan region in the north of Sistan and Baluchestan Prov-ince of Iran from April 2002 to March 2014. The immigrant women were excluded. Data were collected using 3 parts questionnaire. The validity and reliability of ques-tioner were approved by experts in this field. Data were analyzed using the statistical software SPSS version 18, Chi-square test and ANOVA analysis were performed. Results: The total number of deliveries during this time period was 60496. The total number of maternal mortality was 57 patients which means 94.2 out of 100.000 live births. Most of the dead mothers had more than 35 years old (46.9%), gestational age was more than 22 weeks (77.2%), gravidity more than 4 (21.1%), pregnancy interval lower than two years (46.9%) and 75.4% of death was in post-partum. The main cause of mortality was post-partum hemorrhage (19.3%). Conclusion: Based on our findings, some factors including multiparity, pregnancy his-tory more than 4 times, short interval between pregnancies lower than 2 years and ma-ternal age more than 35 years were some risk factors for maternal death. Maternal mortality in the postpartum period was more than pre-delivery period. Bleeding was the main cause of maternal mortality. Therefore monitoring of vital signs in the post-partum period and the proper management of bleeding are very important. It is sug-gested that risk assessment should be done for pregnant women in delivery ward for detecting high risk pregnant women. Suitable management for these women especially for patients with postpartum hemorrhage plays an important role to decrease the ma-ternal mortality.