جايگاه و كاركرد منصب صدارت در دوره تيموريان

Position and Function of Office of Sadar in the Timurid Era

چكيده در بين دانشمندان درباره پيدايش منصب صدر اختلافاتي وجود دارد، با اين حال بنا به دلايلي ايجاد آن را به زمان تيمور و تثبيت آن را به جانشينان وي نسبت مي‌دهند. اين پژوهش بر آنست جايگاه و كاركرد منصب صدر را در ساختار ديواني تيموريان با تكيه بر منابع موجود به ويژه در ايام حكمراني تيمور، شاهرخ، ابوسعيد و بايقرا مورد بررسي قرار دهد. سوالاتي كه در اين راستا طرح مي‌شود اين است كه نحوه انتخاب و انتصاب كاركنان آن چگونه بود؟ صدر در اين دوره از نظر رتبه بندي در ساختار ديواني در چه جايگاهي قرار داشت؟ درآمدهاي آن چگونه تامين مي شد و آن چه كاركردهايي داشته است. با بررسي صورت گرفته مشخص مي شود فردي كه به مقام صدر مي-رسيد بايد از تبار عالي، يعني بايد از خاندان سادات مي بود. در كنار اين او بايد از قدرت معنوي بالا، از علم و درآمد زياد برخوردار مي بود. صدر در كنار ديوان تواچي و ديوان مال بخش سوم تشكيلات اداري تيموريان را تشكيل مي‌داد و از نظر رتبه بندي پايين تر از امرا و بالاتر از وزرا بود. كاركردهاي مختلفي از جمله رياست بر كل اهل عمامه، حفظ و حمايت از بنيادهاي ديني، نظارت بر موقوفات، بازرسي بر اداره مناسب كشت و زرع، امور ديواني و... را به عهده داشت.

Abstract There are some disagreement among scientists about emerging the Sadr office. Although they attribute its creating to Temür time and its stabilization returns to his followers in accordace with some reasons. The study is going to study the role and operation of Sadr office in Timurid bureaucratic structure by relying on existing resources especially during the reign of Temür, Shahrukh, Abu-Sa’id and B?yqar?. The questions which are being discussed in this regard is that how the were selected and appointed? What was the position of Sadr according to ranking in bureaucratic structure? Where is the resource of income and what is its functions? By this survey, It is appeared that the person that was achieved tenure must be the highest ancestry that is from Sadat family. Meanwhile, he had to have high Spiritual Power and high income. Sadr along with conrt Tovachi and court Mall were made the third place in Timurid bureaucratic structwerand in ranking it was lower tham Princes and higher them ministers. They had the responsibity of rarious function like as: Being the head of Turbams people, protecting and supporting the religows institutions; controilins the Endowments, Inspecting the suitable farming in the fields.