دارالعلم‌هاي دوره آل بويه و نقش آن در شكوفايي و ارتقا علم و دانش

The role of Darolelms of Buyid Dynasty in promoting Knowledge

چكيده مقاله حاضر درصدد توصيف و تبيين دارالعلم‌هاي دوران آل بويه و نقش آن در توسعه و ارتقا علم و دانش از يك سو و گسترش فرهنگ عمومي از سوي ديگر است.آل بويه از ابتداي حكومت و همزمان با تثبيت قدرت خويش به فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي نيز روي آوردند؛ زيرا افزون بر اين كه يكي از پايه‌هاي اساسي استمرار قدرت و اقتدار، علم و تقويت فرهنگ عمومي با رويكردي عالمانه است، براي جلوگيري از انفعال در برابر رقيبان سياسي و علمي بايد استقلال علمي و متكي به فرهنگ غني بومي خويش را تقويت مي‌كردند. آل بويه بيشترين تلاش خويش را در پي ريزي يك شاكله مستحكم علمي با تمام جوانب از نظر ساختاري، محتوايي، و نخبه پروري مبذول داشتند. آنان براي تحقق اهداف خود، مراكز آموزشي و پژوهشي فراواني مانند كتابخانه‌هاي عظيم و مدارس تاسيس كردند و امكانات مادي و معنوي بسياري را در اين مسير صَرف نمودند. در دوران مذكور، موسسات و مراكز علمي، فرهنگي و ديني ديگري هم با عنوان دارالعلم تاسيس شدند كه داشتن كتاب و كتابخانه براي پيشبرد و تسهيل امور آن‌ها ضروري مي‌نمود.در اين پژوهش با بهره‌گيري از روش توصيفي- تحليلي بخشي از اين حوزه‌ي تاريخي، يعني وضعيت دارالعلم‌ها در آن دوره مورد توجه قرار گرفته است.

Abstract The present paper is an attempt to describe and determine the role of Darolelms of Buyid Dynasty (Al-e Buye) in promoting knowledge on the one hand and in developing public culture on the other hand. The Buyids tended to hold cultural and scientific activities right after seizing power. This is mainly because not only one of the main reasons of preserving continuity and power was coupled with science and boosting public culture with scholarly approach, but also scientific independency and relying on local rich culture would prevent passivity against political and scientific rivals. Al-e Buye made an effort to lay a robust foundation of science in all aspects of structure, content, and talent-nurturing. In so doing, they established many educational and research centers such as libraries and schools which all took many intellectual and material facilities. In the same era, some other scientific, cultural, and religious institutions like Darolem were founded as well. The necessity of having a library made it essential to go further to build it sooner. The present paper employing a descriptive-analytical methodology provided a focus on part of this historical field i.e., the functions of Darolems in Buyid Dynasty.