بررسي اثر برخي متغيرهاي ‌‌اقتصاد كلان بر ارزش چك‌‌هاي بلامحل در ايران

A Survey of the Some Macroeconomic Variables Effect on Value of Cheques without Fund In Framwork of Crime Economy Theory

صدور چك‌هاي بلامحل جرمي اقتصادي است كه هزينه‌هايي را بر اقتصاد كشور تحميل مي‌كند. وجود و رشد چك‌هاي بلامحل بر انگيزه‌هاي سرمايه‌گذاري و توليد در جامعه اثر منفي دارد و موجب كاهش امنيت اقتصادي مي‌شود. در اين مقاله رابطه بين برخي متغيرهاي اقتصادي و ارزش چك‌هاي بلامحل در اقتصاد ايران طي سال‌هاي 1390-1350 مورد بررسي قرار مي‌گيرد. نتايج حاصل از آزمون هم‌انباشتگي وجود رابطه تعادلي بلند‌مدت بين ارزش چك‌هاي بلامحل و شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي، نرخ بيكاري و ضريب نابرابري درآمدي را تاييد مي‌كند. در مدل برآوردي، كشش چك‌هاي بلامحل نسبت به هريك از اين متغيرها به‌ترتيب 89/1، 08/6 و 9/28 به‌دست آمده است. در اين مقاله همچنين اثر شوك‌هاي متغيرهاي اقتصادي بر ارزش چك‌هاي بلامحل با به‌كار بردن مدل خودرگرسيون‌برداري مورد آزمون قرار گرفته است. نتايج حاصل از تخمين توابع واكنش چك‌هاي بلامحل نسبت به شوك‌هاي وارده ازسوي متغيرهاي اقتصادي، اثر مثبت شوك‌هاي شاخص قيمت‌ها، نرخ بيكاري و نابرابري درآمدي بر ارزش چك‌هاي بلامحل و اثر منفي درآمد واقعي سرانه بر آن را تاييد مي‌كند. يافته‌هاي اين تحقيق اثر عوامل اقتصادي بر ارزش چك‌هاي بلامحل را تصديق مي‌كند و همچنين سياست‌هاي اقتصادي كه بر كاهش ارزش چك‌هاي بلامحل در اقتصاد ايران موثرند را معرفي مي‌كند.

One of the economic crimes is cheques without fund which impose costs on country economy. Existence and growth of cheques without fund has negative effects on motivations of investment and production and decreases economic security in society. In this paper has been investigated the relationship between value of cheques without fund and economic variables in Iranian economy for the period (1971-2011).The Johansen- Juselius test is employed to examine the potential long-run equilibrium relationship. The Result from cointegration test confirms existence of the significant and positive long run equilibrium relationship among value of cheques without fund and consumer price index (CPI), unemployment, income inequality. The long run elasticity of cheques without fund relative to CPI, unemployment and income inequality is 1.89, 6.08 and 28.9. Moreover, in this study has been investigated the effects of economic shocks on quantity of cheques without fund by structural VAR model. The results impulse-response functions show that CPI, unemployment, income inequality shocks have the positive affect on cheques without fund. Real per capita GDP (proxy of poverty) shock also has the negative affect on cheques without. These findings verify the effects of economic factors on cheques without fund crime in Iranian economy.The gained results provide the economic policies that can decrease quantity of cheques without fund.