ويژگي هاي كاني شناسي و سنگ شناسي سنگ هاي فلدسپاتوييددار جنوب غرب سراب (شمال غرب ايران)

Mineralogical and petrological properties of feldspathoid rocks from SW Sarab, NW Iran

مهم ترين توده هاي سينيتي ايران، در شمال غرب و در استان آذربايجان شرقي برونزد دارند كه در ارتباط با ماگماتيسم ايوسن فوقاني تا اليگوسن پاييني هستند. توده ي عباس آباد - باشكند، يكي از اين توده هاست كه به صورت چند توده ي كوچك و مجزا در غرب توده ي اصلي نفلين سينيت بزقوش قرار دارد. بافت ريزدانه، پورفيري و پورفيريتيك ريزدانه از بافت هاي معمول اين سنگ هاست. براساس رده بندي مدي، سنگ هاي مورد بررسي در رده ي شبه لوسيت سينيت، مونزوديوريت نفلين دار، سينيت آنالسيم دار و سينيت قرار مي گيرند. كاني هاي اصلي آن شامل پتاسيم فلدسپار، پلاژيوكلاز، شبه لوسيت، آنالسيم و نفلين مي شوند و پيروكسن، اليوين، بيوتيت، هورنبلند، كدر، زيركن و آپاتيت كاني هاي فرعي سنگ را تشكيل مي دهند. كاني هاي ثانويه سنگ عبارتند از سريسيت، كلريت، اوراليت، ايدينگزيت، اكسيدآهن وكاني هاي رسي. نتايج حاصل از پراش پرتو X وجود كاني هاي آنالسيم، ناتروليت، نفلين و فلدسپارباريم دار (سلزين) را در اين سنگ ها نشان مي دهد. بر اساس نتايج تجزيه شيمي كلينوپيروكسن ها، تمامي آن ها در قلمرو پيروكسن هاي كلسيم- منيزيم و آهن دار قرار گرفته اند. تركيب عضو انتهايي پيروكسن ها بين En40.75Fs9.40Wo43.98 تا En43.23 Fs13.61Wo47.8 متغير است، كه نشان دهنده ي كلينوپيروكسن هاي اوژيت ديوپسيدي در نفلين سينيت هاي منطقه ي مورد بررسي است. بر اساس رده بندي شيميايي، سنگ هاي مورد بررسي در گستره ي نفلين سينيت، سينيت و شبه ديوريت قرار مي گيرند. همچنين اين سنگ ها بر اساس كاني شناسي و ضريب آگپايتيك جز نفلين سينيت هاي مياشكايتيك محسوب مي شوند. سري ماگمايي اين سنگ ها با توجه به كاني هاي سنگ ساز، پتاسي قليايي تا شوشونيتي است. حضور كاني هاي داراي آلومينيم و كاني هاي فرومنيزين و كدر عامل اصلي كنترل كننده ي ميزان اكسيد هاي اصلي مانند Al2O3، K2O، MgO و CaOدر سنگ هاي منطقه است. مقادير K2O با افزايش SiO2 افزايش مي يابد كه نشان دهنده سرشت پتاس اين سنگ هاست. نمودارهاي ژيوشيميايي، عنكبوتي و الگوهاي REE سنگ هاي مورد بررسي بيانگر يك محيط زمين ساختي وابسته به فرورانش اين سنگ هاست. غني شدگي مشخص سنگ هاي قليايي مورد بررسي از عناصري مثل Rb, Ba, Th, U, K مي تواند در ارتباط با فرايندهاي دگرنهادي گوشته باشد. وجود بيهنجاري منفي Ti, Nb, Ta و سرشت متاآلومينوس سنگ هاي مورد بررسي، احتمالاً ناشي از تاثير فرورانش نيوتتيس بر منابع گوشته اي و نيز باعث غني شدگي اين سنگ ها از Pb و LREE ها شده است.

The major syenitic bodies of Iran are spread on northwestern part, East Azerbaijan Province, which belong to late Eocene, early Oligocene magmatisem. Abbasabbad–Bashkand pluton is one of these intrusions, which is located as some minor and autonomous bodies in western side of the main Bozghush nepheline syenite pluton. Porphyritic, microgranular and porphyritic microgranular are common textures in the studied rocks. On the basis of modal classification, these rocks belong to pseudoleucite syenite, nepheline monzodiorite, analcime syenite and syenite types. The main mineral constituent of these rocks encompass K-feldspar, plagioclase, pseudoleucite, analcim and nepheline. Pyroxene, hornblende, biotite, olivine, apatite, and opaque exist as accessory minerals and seresite, chlorite, oralite, idengsite, iron oxides and clay minerals exist as secondary minerals. Results of X-ray analysis indicate the existence of analcime, natrolite, nepheline, barium-rich feldspar (Celsian) in these rocks. Based on clinopyroxenes mineral chemistry, the entire pyroxenes plotted in Ca-Mg and Fe pyroxenes region. The compound of pyroxene end members were changed between En40.75Fs9.40Wo43.98 and En43.23 Fs13.61Wo47.8, that indicate the existence of diopsidic augite clinopyroxenes in these rocks. Based on chemical classifications, the rocks are nepheline syenite, syenite and syenite-diorite. Agpaitic mineralogy index studies indicate studied rocks are classified as miascitic nepheline syenite. Magmatic series of the studied rocks are high potassium alkaline and shoshonitic. Al bearing, ferromagnesian and opaque minerals are the main controlling agent of CaO, MgO, K2O and Al2O3 amount. K2O amount increases as SiO2 increasing. Geochemical diagrams, spider diagrams and REE patterns of the studied rocks show that they are formed in an subduction-related tectonic setting. Distinct enrichment in Th, Ba, Rb, K and U probable depends on mantle metasomatism processes and/or continental crust mixing. Ta, Nb and Ti anomalies and metaluminous characteristics of investigated rocks in one hand, and Neotethys subduction occurrence in other hand, probably indicate subduction affects on enrichments of incompatible elements in mantle resources of the studied rocks