نوواژه‌ها و تاثير دانش واژه‌شناسي در معادل‌سازي آن‌ها بين عربي و فارسي

المصطلحات الجديده وتاثير علم المصطلحات في التكافو بينها عند الترجمه بين العربيه والفارسيه

زبان پديده‌اي زايا و قابل گسترش است كه مي‌تواند با علوم جديد همراهي كرده و دامنه‌ي واژه‌هاي خود را گسترش دهد. زبان عربي و فارسي نيز از اين اصل مستثني نيست. اين، درحالي است كه ‌مي‌توان در پرتو دانش واژه‌شناسي، كه قدم‌هايي درجهت شناخت خلاقيت‌ها و توانش زباني برداشته است، نوواژه‌ها را شناخته، به نحوه‌ي وضع آن‌ها پي برد و درنهايت نيز در ترجمه و معادل‌يابي به‌كار بست. در اين راستا پژوهش حاضر سعي دارد با تاكيد بر دانش واژه‌شناسي نشان دهد چگونه مي‌توان از علم صرف در ترجمه‌ي نوواژه‌ها در متون عربي و فارسي بهره گرفت و به اين ترتيب بر آن است تا با تاكيد بر متون علمي، اهميت آشنايي با ساخت‌واژه و تاثير آن بر معادل‌سازي نوواژه‌ها را كه بيشتر از زبان انگليسي نشيت گرفته است، تبيين كند. براي رسيدن به اين هدف، فرايندهاي مختلف واژه‌سازي، شامل تركيب و اشتقاق و همچنين انواع وام‌گيري در اين دو زبان، بررسي و راه‌هاي معادل‌سازي نوواژه‌ها با هم مقايسه شده است. همچنين اين مقاله نشان مي‌دهد بين انواع مختلف فرايند واژه‌سازي در اين دو زبان، تركيب و اشتقاق از روش‌هاي ديگر رايج‌تر است؛ هرچند زبان عربي براي واژه‌سازي بيش از زبان فارسي از اشتقاق، آن هم از نوع درون‌وندي، سود مي‌جويد. البته از بين صورت‌هاي مختلف تركيب نيز، در هردو زبان، كاربرد دو نوع تركيب اضافي و وصفي بيش از ديگر انواع تركيب است.

Language is an expandable and generative phenomenon which can cooperate with other new sciences and expand the scope of its terms. Arabic and Persian also are not exceptional from this principle. Therefore, in the light of word knowledge by which one can recognize the creativity and capabilities of a language, knowledge of new terms (or neologism), and the manner of their formation can be obtained and then applied for finding equivalence in translation. To achieve this goal, the present study aims to show how one can use morphology knowledge for translation in Arabic and Persian texts. Accordingly, focusing on scientific texts, the aim is to show the importance of word formation knowledge and its effects on finding the suitable equivalent for neologism mostly derived from English. To achieve this goal, different processes of compounding and derivation and various types of borrowing used for the equivalent formation are analyzed and compared in these two languages. The results show that among many various equivalence processes, compounding and derivation are more common. However, Arabic uses derivation, infix, more than Persian. Also, among different processes of compounding, genitive and adjectival kinds are used more than other types of it.