اختيار انسان از منظر قرآن و فيلسوفان

Human Free will from the Perspective of the Quran and Philosophers

موضوع جبر و اختيار انسان يكي از مهم ترين موضوعات در قلمرو تفسير و فلسفه به شمار مي رود كه در گذر تاريخ، همچنان مورد پژوهش انديشمندان بوده است. برخي از آنان انسان را موجودي مجبور پنداشته اند، ولي جمهور آنان بر ديدگاه اختيار انسان پافشاري دارند. آيات قرآن نيز به دو دسته تقسيم مي پذيرند: دسته اي جبرنمايند و دسته اي ديگر به گونه اي روشن اختيار را ثابت مي كنند. فيلسوفان براي اثبات ديدگاه اختيار، از ادله عدالت و حكمت الهي بهره گرفته اند. در اين ميان ديدگاه اختيار با چالش هايي روبه رو شده كه بارزترين آنها مسايل مربوط به قضا و قدر و علم پيشين الهي به افعال اختياري انسان است كه برخي در برابر آنها با اظهار عجز از پاسخ و پذيرش ايراد، ديدگاه جبر را برگزيده اند. از سوي ديگر در گفتار مفسران و فيلسوفان پرشماري نيز اين موضوعات به گونه اي صحيح تبيين يافته و سخن مخالفان در بوته نقد نهاده شده است. بدين ترتيب پايه هاي ديدگاه اختيار انسان استوار مانده و هرگونه غبار ايراد و اشكال از چهره اين ديدگاه برطرف شده است.

Being a matter of research by great thinkers through history, determinism and free will of human being is considered one of the most significant topics in the realm of Quranic interpretation and philosophy. Some have regarded human being as a being with predetermined actions in this world while the majority insist on his free will. The verses of the Quran are also divided into two categories: one seems to indicate determinism and the other clearly proves free will. Philosophers have benefited from the arguments of divine justice and wisdom towards proving free will. The view holding free will has confronted certain challenges the most significant of which is the problems concerning destiny and providence, as well as the anterior knowledge of God about the voluntary acts of human being. Thus proving incapable of responding to those objections, some scholars have recognized determinism. On the other hand, criticizing opponents views, numerous commentators and philosophers have rightly explained these issues. Therefore, the foundations of the view supporting free will are well established and the objections in this regard eliminated.