عقل گرايي، كاركردها و راهكارهاي آن در تحول جامعه ديني از منظر قرآن كريم

Intellectualism, its Functions and Strategies in the Transformationof a Religious Community from the Perspective of the Holy Qur’an

در توسعه و تحول جامعه ديني، توجه به جايگاه و كاركرد عقل بر مبناي خردورزي جايگاه محوري دارد، چرا كه عقل گرايي در قرآن به عنوان روشي كارآمد، موثر و مترقي در تحول انسان و جامعه در ادوار گوناگون تاريخي با ويژگي فرازماني و فرابخشي مورد تاييد واقع شده و كاركردهاي آن در ابعاد مختلف، سبب تحول در انديشه ديني شده است. اين پژوهش در پاسخ گويي به پرسش كاركردها و راهكارهاي عقل گرايي در قرآن ، مهم ترين كاركردهاي آن از جمله رشد و شكوفايي استعداد عقلاني، كشف حقيقت و استقامت در راه آن، آزادي انديشه و رهايي از خرافات و پرهيز از تقليد و تبعيت هاي مذموم و نفي اسطوره گرايي را تبيين كرده و با بيان ديدگاه هاي انديشمندان ديني راهكارهايي چون ايجاد زمينه تفكر و خلاقيت در متربي، تهذيب نفس، دوري از مرا ، مشورت و هم انديشي و ذكر دليل براي امور را براي رسيدن به تحول جامعه ديني برمي شمارد.

Consideration of the place andfunction of intellect andintellectualism in the development and transformation of a religious community is of central significancesince the Qur’anemphasizes thatintellectualism has been an efficient, effective and progressive approach for the transformation of man and his communityduring different historical periods and that its various functions havecaused the transformation of religious thought. This article has concluded that the following are the most important functions ofintellectualism:the growth and flourishing of intellectual talents, finding the truth and standingby it, freedom of thought, freedom from superstitions,avoidance ofblameworthy imitations and rejection of mythology.Referring to the views of religious scholars, the article alsoemphasizes that transformation of a religious community requires such strategies aspreparing the trainees for thinking and creativity, self-purification, avoidance of self-centeredness, consultation and sharing of ideas and giving reasons for what we do.