گونه‌شناسي كاركردي مفهوم مهدويت با تكيه بر گزارشات تاريخي

Functional typology messianic concept relying on historical Records

منابع و مستندات نظري و علمي مهدويت در انديشه اسلامي به بركت اهتمام بزرگان و عالمان ديني از آموزه‌هاي مشترك فرق اسلامي به شمار مي‌رود كه به تفصيل در منابع حديثي، كلامي و تاريخي مورد توجه قرار گرفته است. اما آن‌چه موجب بروز و ظهور تعاريف، مصاديق و حتي فرق گوناگون با محوريت آموزه مهدويت شده است، مفاهيم، كاركردها و انتظاراتي از مهدويت است كه در اثر عوامل مختلف اجتماعي، سياسي، فرهنگي و حتي اقتصادي به منصه ظهور رسيده است. اين تحقيق در پي گونه‌شناسي كاركرد مفهوم مهدويت در جوامع اسلامي تحت تاثير عوامل پيش‌گفته است؛ زيرا مفهوم مهدويت در بستر تاريخي داراي تطور معناداري است؛ تطوري كه حتي بر متون و نصوص ديني نيز تاثيرگذار بوده و موجب انشعابات، تعاريف و قرايت‌هاي گوناگوني در حوزه مهدويت شده است. اين نوشتار با تكيه بر منابع كتاب‌خانه‌اي و با رويكرد توصيفي _ تحليلي و البته به صورت ابداعي، مفاهيمي كاربردي از مهدويت _ كه ناظر به وقايع جاري و عيني جوامع اسلامي هستند _ را ارايه داده است. نتايج اين تحقيق مي‌تواند ما را در آسيب‌شناسي و به‌كارگيري رويكردهايي موثر در صيانت از آموزه مهدويت به عنوان يكي از آموزه‌هاي قوام‌بخش انديشه و تمدن اسلامي ياري كند.

Scientific and academic resources and documentations regarding messianism in Islamic thought, are considered common teaching amongst different Islamic doctrines. This is thanks to the joint efforts of religious scholars and elders that provided details on anecdotal, as well as theological and historical sources. However, what has caused divergent manifestation of definitions, examples, and even messianic doctrine are in fact a variety of different concepts, functions and messianic expectations that have been developed under the effects of various social, political, cultural and economic variables. This research seeks to present a typology of functional concept of messianism in Islamic communities influenced by the above factors. This is because the typology of the concept of messianism has significant historical evolutions. This evolution has even impacted the literature and religious texts and caused splits, different definitions and interpretations in the field of millenarianism. This article relies on library resources and descriptive analytical approach, has presented the messianic concept that relates to current events in Islamic societies objectively with an innovative approach. The results of this study could protect us in Pathology and implement effective approaches to teaching messianic thought as a strengthening doctrine in Islamic thought and civilization.