نقش اندازه بنه مادري و نوع كود بر كارايي مصرف نيتروژن در زعفران زراعي

The effects of mother corm size and type of fertilizer on nitrogen use efficiency in saffron

اندازه بنه مادري و مديريت تغذيه، از مهم ترين عوامل موثر بر ميزان جذب نيتروژن در زعفران (Crocus sativus L.) مي باشد. به‌منظور بررسي نقش كودهاي دامي، شيميايي و اندازه بنه مادري بر كارايي جذب و مصرف نيتروژن در زعفران، آزمايشي در دو سال زراعي 92-1391 و 93-1392 به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به اجرا در آمد. در اين مطالعه، اندازه بنه مادري در چهار سطح (4 گرم و كمتر از آن (كوچك)، 1/4 تا 8 گرم (متوسط)، 1/8 تا 12 گرم (نسبتاً بزرگ) و بيش از 12 گرم (بزرگ)) و منابع مختلف كود در سه سطح (كود دامي، كود شيميايي (نيتروژن + فسفر) و شاهد (عدم مصرف كود)) به ترتيب عامل اول و دوم آزمايش در نظر گرفته شدند. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، در هر دو سال اجراي، با افزايش اندازه بنه مادري جهت كاشت (از سطح كوچك به بزرگ)، ميزان نيتروژن (بر حسب گرم در مترمربع) در بنه هاي دختري و كل بوته زعفران به‌طور معني داري افزايش يافت. علاوه بر اين، استفاده از بنه هاي مادري بزرگ‌تر جهت كاشت به‌طور معني داري منجر به افزايش كارايي جذب و مصرف نيتروژن در زعفران شد. همچنين در سال اول و دوم اجراي آزمايش، كارايي مصرف نيتروژن در نتيجه مصرف كود دامي به ترتيب به ميزان 21 و 61 درصد بيش از كود شيميايي بود.

Mother corm size and nutrient management are the most important factors in relation to nitrogen uptake of saffron (Crocus sativus L.). In order to investigate the effects of mother corms size and type of fertilizer on uptake and use efficiency of nitrogen in Saffron, a field experiment was conducted as factorial layout based on a randomized complete block design with three replications at Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, during the years 2013 and 2014. The mother corm size (4 g and lower (small), 4.1–8 g (medium), 8.1-12 g (relatively large) and over 12 g (large)) and fertilizer sources (cow manure 25 t ha-1, chemical fertilizer (N+P) and control) were the first and second experimental factors, respectively. In both years, the larger mother corms (8.1-12 g and more) significantly resulted in greater nitrogen content (g m-2) of replacement corms and whole plant of saffron. In addition, uptake and use efficiency of nitrogen were significantly increased with increasing mother corms size. In the first and the second years, nitrogen use efficiency in manure treatment was significantly higher than that of chemical fertilizer (by 21 and 61%, respectively).