اثر تنش خشكي آخر فصل بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه برخي ژنوتيپ‌هاي كلزا

Effect of Terminal Drought Stress on Yield and Yield Components of some Oilseed rape Genotypes

به منظور بررسي اثر تنش خشكي آخر فصل بر عملكرد و اجزاي عملكرد كلزا و همچنين شناسايي ژنوتيپ‌هاي متحمل به خشكي و داراي پتانسيل عملكرد بالا تعداد سيزده ژنوتيپ كلزا شامل كرج1، كرج2، كرج3، طلايه، زرفام، اوكاپي، ليكورد، Slm046، مودنا، WPN5، اپرا،WPN2 و G.KH305 در شرايط آبياري كامل و تنش خشكي آخر فصل (قطع آبياري از مرحله گلدهي) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي اسلام‌آباد غرب به مدت دو سال زراعي (1391-1389) مورد ارزيابي قرار گرفتند. تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه اثر تنش خشكي آخر فصل بر همه صفات به جز درصد روغن دانه، تعداد شاخه‌هاي فرعي و وزن هزار دانه معني‌دار بود. عملكرد دانه در اثر تنش خشكي به ميزان 20 درصد كاهش يافت. ميانگين عملكرد دانه ارقام كلزا در شرايط آبياري كامل 4586 كيلوگرم در هكتار و در شرايط تنش 3736 كيلوگرم در هكتار بود. اين كاهش حاصل تاثير‌پذيري اجزاي عملكرد دانه يعني تعداد خورجين درگياه و تعداد دانه در خورجين از تنش خشكي بود. مقايسه ميانگين داده‌ها نشان داد كه عملكرد و اجزاي عملكرد دانه در سال اول برتر از سال دوم بودند. دليل آن شرايط مساعدتر زراعي و آب و هوايي در سال اول اجراي پژوهش بود. ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي از نظر كليه صفات به استثناي درصد روغن دانه تفاوت معني‌داري داشتند. بيشترين عملكرد دانه در شرايط آبياري كامل و تنش خشكي متعلق به ژنوتيپ G.KH305 به ترتيب با 5230 و 3941 كيلوگرم در هكتار بود.

The present study was conducted to investigate the terminal drought stress effect on yield and its components in oilseed rape and to identify drought tolerant genotypes with high yield potential. Thirteen oilseed rape genotypes including Karaj 1, Karaj 2, Karaj 3, Talayeh, Zarfam, Okapi, Licord, Slm046, Modena, WPN5, Opera, WPN2 and G.KH305 were evaluated under optimum and terminal drought stress conditions using a randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station of Islamabad-e-Gharb in 2010-2012 cropping seasons. Combined analysis of variance showed that the effect of terminal drought stress was significant for recorded characters except oil content, the number of branches and 1000 seed weight. The mean seed yield of genotypes was decreased by 20% in response to drought stress so that seed yields in optimum and terminal drought stress conditions were 4586 kgha-1 and 3736 kgha-1, respectively. Seed yield reduction in drought stress condition was associated with reduction in seed yield components i.e. pods per plant and seed per pods. Due to favorable climatic conditions in the 2010-2011 cropping season, seed yield and it’s components were higher than those in the 2011-2012. Oilseed rape genotypes were significantly different for recorded traits except oil content. Genotype G.KH305 had the highest seed yield of 5230 and 3941 kgha-1 in optimum and drought stress conditions, respectively