مباني عقلي و نقلي ولايت تكويني

Rational and Revealed principles of ontological authority

مسيله امامت با دو رويكرد تنزل‌يافته و زميني، از سويي، و متعالي و آسماني، از ديگر سو، مواجه بوده است. منابع وحياني از قرآن كريم و روايات ـ كه مهم‌ترين معرفت ديني‌اند ـ ديدگاهي فراتر از منصب‌هاي اعتباري و زميني به امامت دارند و با نگاهي هستي‌شناسانه به امامت، ولايت را به عنوان مهم‌ترين و مترقي‌ترين شاخص‌ امامت معرفي مي‌كنند. فيلسوفان و عارفان مسلمان با مراجعه و الهام از سخن وحي كوشيده‌اند از منظر عقلاني اين جايگاه ويژه خليفه الله تبيين گردد و در امري فراتر از منصب‌هاي ظاهري و قراردادي ترسيم شود. از نگاه اينان، امام همواره حجت الهي در امر آفرينش است و داراي ولايت باطني و قدرت تصرف در عالم است. اين اقتدار باطني ناشي از بُعد خليفه‌اللهي و تابع مرتبه وجودي او است كه وجه مشترك و اساس پديده نبوت و امامت است. ويژگي عمده ولايت عبارت است از تقرّب خاص به خدا، علم، معرفت متعالي و عبوديت محض و خالص او كه مرتبه اي از ربوبيت تكويني و تدبير و تصرف او را در پي دارد.

The issue of Imamate can be treated with two worldly and heavenly approaches. Revealed sources of Holy Quran and Hadiths as the most importantorigins of theistic knowledge see the position of Imamate as higherthan worldly and conventional one and with an ontological view identify velayat or inner authority as themost important and progressive hallmarkof Imamate. Consulting and inspiring from revealed source philosophers and mystics attempted to give rational explanation for this peculiar status of Divine Vicegerency which is much higher than exoteric and conventional positions. According to these thinkers, Imam is always divine authority in the course of creation and endowed with esoteric capacity enabling him to change and control the course of events. Thisinner authority originates from his being Vicegerent of God and subject to his existentialstatus which is common aspect of both Prophecy and Imamate. The main feature of velayat is to enjoy the proximity to God, transcendent knowledge, pure and wholesome servitude which yield creative power and generative authority.