پژوهشي درباره بنيان‌هاي معنايي قاب در هنر ايران قبل از اسلام

A Research on Semantic Foundations of Frame in Pre-Islamic Art of Iran

قاب، به‌عنوان عنصري تاثيرگذار در هنر ايراني، در كهن‌ترين آثار به‌جاي‌مانده از هنر ايران مجال بروز پيدا كرده و در دوره‌هاي بعد نيز با جلوه‌هاي متنوعي در هنر ايراني تداوم داشته است. نقش قاب به‌عنوان عنصري معنوي در ايجاد حريمي امن و فضايي به‌دور از تعرض نيروهاي مخرب، به‌واسطه پاسداري و حفظ احترام و تقدس نقش‌مايه‌ها، قابل‌توجه است. اين مقاله در پي پاسخ به آن است كه: بنيان‌هاي معنايي نهفته در قالب قاب در هنر ايران قبل از اسلام چيست؟ هدف از اين پژوهش بررسي و شناسايي مولفه‌هاي اصلي بنيان‌هاي معنايي قاب در هنر ايران باستان است كه علاوه بر وجود جنبه زيبايي‌شناسانه در قاب به آن مفهوم و كاركرد نيز بخشيده است. روش تحقيق بر اساس هدف بنيادي نظري و ازنظر ماهيت و روش توصيفي‌تحليلي و شيوه گردآوري مطالب كتابخانه‌اي بوده است. يافته‌هاي تحقيق نشان‌دهنده آن است كه نياز به امنيت و حريم امن، در سايه پناه بردن به نيروهاي خير و محفوظ ماندن از آسيب نيروهاي شر و انديشه بازتوليد پرديس‌هاي زميني به‌مثابه مثالواره‌هايي از پرديس‌هاي آسماني، مي‌تواند به‌عنوان بنيان‌هاي معنايي قاب در هنر ايران قبل از اسلام مطرح گردد.

Frame as an affective element in Iranian art is manifested in the oldest existing art works of Iran and in later periods, with various effects, has continued in Iranian art. The role of frame as a spiritual element in creating a safe sanctum and space far away from invasion of malignant forces, by protecting and maintaining due respect and sanctity of motifs, is remarkable. This paper seeks to answer the following question: what are the latent semantic foundations of frame in the pre-Islamic art of Iran? The purpose of this research is to investigate and identify the main components of the semantic foundations of frame in ancient Iranian art that in addition to the aesthetic aspect of frame, have given it meaning and function. This research uses fundamental theoretical methodology based on goal, descriptive- analytical method, and library sources. Our findings indicate that the need for safe sanctum, security and safety, seeking refuge to good forces and preservation from evil forces, and the idea of reproducing worldly paradises as paradigms of heaven, could be considered as semantic foundations of frame in the pre-Islamic art of Iran.