كاربرد الگوي اعتقاد بهداشتي بهداشتي براي رفتار ماموگرافي با استفاده از مدل معادله ساختاردر زنان شهر سنندج

Application of a health belief model for explaining mammography behavior by using structural equation model in women in Sanandaj

چكيده زمينه و هدف: سن بروز سرطان سينه در ايران همچون ديگر كشورهاي در حال توسعه، پايين تر از كشورهاي پيشرفته است و شايعترين سن مرگ ومير ناشي از اين بيماري در ايران بين 49- 40 سالگي است. هدف اين مطالعه شناخت ارتباط رفتار ماموگرافي با عوامل دموگرافي و سازه هاي الگوي اعتقاد بهداشتي به منظور انجام رفتار ماموگرافي و همچنين برآورد قدرت پيش بيني كننده اين مدل بود. روش بررسي: در يك مطالعه مقطعي تعداد 593 زن 40 ساله و بالاتر به صورت خوشه اي بطور تصادفي انتخاب شدند. معيارهاي ورود شامل عدم ابتلا به سرطان پستان، عدم شير دهي و بارداري بودند. اطلاعات دموگرافي، داشتن سابقه ماموگرافي و نيز داده هاي مربوط به سازه هاي الگوي اعتقاد بهداشتي (حساسيت، شدت، خودكارآمدي، انگيزه براي سلامتي، منافع، موانع) با استفاده از يك پرسشنامه بصورت خودگزارشي جمع آوري شدند. تجزيه و تحليل داده ها با نرم افزارهاي SPSS و LISREL انجام شد. يافته‌ها: خودكارآمدي بالاترين ضريب همبستگي (61/0=r ) را پس از متغيرهاي حساسيت درك شده (48/0=r) و موانع درك شده (17/0-=r) با انجام ماموگرافي داشت (001/0P < ). داشتن مشكل در پستان، وضعيت تاهل، سابقه فاميلي سرطان پستان داراي اثرات معناداري بر انجام ماموگرافي، بودند. خود كارآمدي (ضريب رگرسيون 86/0) و حساسيت درك شده (ضريب رگرسيون 65/0) بيشترين اثر مستقيم را بر ماموگرافي داشتند ( 001/0 - 01/0 > p). نتيجه‌گيري: قدرت بالاي واريانس شرح دهنده رفتار ماموگرافي، بيانگر كارآيي كاربرد الگوي اعتقاد بهداشتي براي بررسي رفتار ماموگرافي است. ميزان پايين انجام مامو گرافي ضرورت اجراي برنامه هاي مداخله اي با هدف افزايش رفتار ماموگرافي را نمايان ميسازد. كليد واژه‌ها: سرطان پستان، الگوي اعتقاد بهداشتي، مامو گرافي، مدل معادله ساختار

ABSTRACT Background and Aim: In Iran like other developing countries, age of breast cancer is lower, in comparison to the developed countries. The purpose of this study was to investigate the relationship of mammography behavior with demographic factors and health belief model constructs to perform mammography behavior and also to assess the predictive power of this model. Methods: In this cross-sectional study we selected 593 non lactating and non-pregnant women of 40 years of age and older without breast cancer by random clustered sampling method. Demographic data, history of previous mammography and data about HBM (perceived susceptibility, severity, self-efficacy, health motivation, benefits, and barriers) were collected by using self-report questionnaires. SPSS and LISREL software were used for data analysis. Results: Following perceived susceptibility (r=0.48) and perceived barriers, (r=0.17), self-efficacy showed the highest correlation (r=0.61) with mammogram performance (p < 0.001). Breast problem, marital status, family history of breast cancer had significant effects on mammography performance. Self-efficacy (regression coefficient=0.86) and perceived susceptibility (regression coefficient=0.65) had the most direct effect on mammography (p < 0.01-0.001). Conclusion: High power exponent of the variance in mammography behavior shows efficacy of HBM as a theoretical framework for studying the behavior of mammography. Low rate of mammogram performance indicates the need for intervention programs aimed at increasing mammography behavior. Keyword: Breast cancer, Health belief model, Mammography, Structural equation model