خاستگاه ماگماتيسم آداكيتي در منطقه سهند، استان آذربايجان شرقي

Genesis of adakitic magmatism in Sahand region, Eastern Azarbaijan

در اين پژوهش، اطلاعات ژئوشيميايی جديدی برای سنگ‌های داسيتی و ريوليتی سهند واقع در جنوب تبريز آشكار می‌گردد كه در زمان اليگو-ميوسن طی برخورد صفحات عربی و اوراسيا به دنبال فرورانش سنوزئيك اقيانوس نئوتتيس به وجود آمده است. توده‌های بررسی شده در داخل سنگ‌های ولكانيكی و رسوبی كرتاسه و ائوسن نفوذ كرده‌اند. تركيبات داسيتی و ريوليتی به صورت تمركزات پايين Y، محتوای بالای Sr و الگوهای به شدت تفريق يافته عناصر نادرخاكی، كه از ويژگی‌های آداكيت‌های در ارتباط با ذوب ورقه است، مشخص می‌شوند. بررسی‌های ژئوشيميايی نشان می‌دهد كه گدازه‌های منطقه در سری كالك‌آلكالن قرار داشته و جدايش گسترده‌ای در آنها انجام نشده است. غنی‌شدگی از عناصر نادر خاكی سبك (LREE) در مقايسه با عناصر نادر خاكی سنگين (HREE) و بالا بودن مقدار عناصر ناسازگار LIL نسبت به HFS و نيز بی‌هنجاری منفی برجسته Nb، P و Ti در گدازه‌های منطقه، از نشانه‌های سنگ‌های وابسته به محيط فرورانش است. در دياگرام روابط عناصر اصلی و فرعی، نمونه‌های بررسی شده ويژگی‌های آداكيت‌های سيليس بالا را نشان می‌دهد. همچنين، اين نمونه‌ها مقادير بالاتر MgO و (Mg#=MgO/[MgO+FeOt], molar) #Mg را دارد كه اين ويژگی به عنوان تبادل و واكنش متقابل ماگمای آداكيتی با گوه گوشته رورانده تفسير می‌شود. با توجه به اين مسأله، محيط زمين‌ساختی اين سنگ‌ها شايد به يك كمان پس از برخورد متعلق باشد كه صعود ماگما و شايد توليد آن، به وسيله گسل‌های امتدادلغز و زمين‌ساخت كششی همراه با آن كنترل می‌شود.

We present new whole rock geochemical data for the Sahand dacite and rhyolite rocks lying in the south of Tabriz, and formed during the Oligo-Miocene period, when the collision between the Arabian and the Eurasian plates occurred following the subduction of Neo-Tethys ocean during the Cenozoic. The investigated rocks were emplaced into the late Cretaceous and Eocene sedimentary, volcano-clastic and volcanic rocks. The dacite and rhyolite rocks are characterized by low Y and high Sr concentrations and highly fractionated LREE/HREE patterns, the common characteristics of slab melt-derived adakites. Geochemical studies indicate that lava flows belong to calc-alkaline magmatic series and their parent magmas have not been subjected to extensive fractionated. The highly enrichment of LREE compared to HREE, high contents of LILE relative to HFSE and significant anomalies of Nb, P and Ti suggest a subduction-related volcanism. In the trace and major elements correlation diagrams, the Sahand samples are plotted in the field of high-Si adakite. Also, the Sahand adakites show higher MgO and Mg# contents. Which is interpreted as reflecting interactions between the ascending adakitic magma and the overlying mantle wedge. These rocks belong to the post-collisional arcs. In this tectonic setting, magma ascent is controlled by strike-slip faulting and associated pull-apart extensional tectonic.