تاثير روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي بر خصوصيات فيزيكي خاك و عملكرد گندم ديم در تناوب علوفه بهاره– گندم

چكيده تاثير خاك ورزي بر عملكرد گندم ديم در سيستم تناوبي علوفه-گندم در كشور به خوبي مطالعه نشده است. اين تحقيق از سال 1387 به مدت3 سال زراعي به منظور بررسي اثرات روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي بر خصوصيات فيزيكي خاك و عملكرد گندم ديم در تناوب با علوفه بهاره در منطقه سردسير (مراغه) انجام شد. مطالعه با 6 تيمار خاك ورزي در 3 تكرار و بر اساس طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي اجرا ‌شد. نتايج نشان دادند كه اثر تيمار بر عملكرد دانه، عملكرد كاه و كلش، عملكرد بيولوژيكي و شاخص برداشت گندم در سطح احتمال 1% معني‌دار مي باشد. تيمار T1(شخم با گاوآهن قلمي+ استفاده از سيكلوتيلر + كاشت گندم توسط خطي‌كار) با عملكرد دانه 398/2 تن در هكتار، عملكرد كاه و كلش 32/4 تن در هكتار، عملكرد بيولوژيكي 72/6 تن در هكتار و شاخص برداشت 89/33 درصد بيشترين مقادير را داشت. اثر تيمار بر درصد رطوبت وزني خاك در اعماق 15-0 سانتي‌متر، 30-15 و 45-30 سانتي‌متر در سطح 1% اختلاف معني‌دار نشان داد، تيمار T1 در هر سه عمق نمونه‌برداري از خاك به ترتيب با دارا بودن 44/25، 04/28 و 87/31 درصد رطوبت وزني داراي بيشترين مقادير بود. از نظر جرم مخصوص ظاهري خاك در بين تيمارها، در هر سه عمق نمونه‌برداري از خاك در سطح 1% اختلاف معني‌دار وجود داشت و كمترين مقدار آن به ترتيب عمق با مقادير 412/1، 560/1 و 732/1 گرم بر سانتي‌متر در تيمار T1 مشاهده گرديد. به عنوان نتيجه نهايي براي توليد گندم در تناوب با ماشك علوفه‌اي بهاره، مناسب‌ترين روش تهيه زمين استفاده از "شخم با گاوآهن قلمي + استفاده از سيكلوتيلر + كاشت گندم توسط خطي‌كار" مي‌باشد. واژه هاي كليدي: تناوب علوفه بهاره-گندم،جرم مخصوص ظاهري خاك، خاك ورزي، رطوبت خاك، عملكرد گندم ديم

Abstract Effects of tillage on wheat yield in forage-wheat rotation are still unknown in Iran. So, this study was performed in order to investigate the effects of different methods of tillage on soil physical properties and yield of dryland wheat in rotation with spring forage hay. This experiment was carried out with 6 treatments and 3 replications for 3 years in RCBD statistical design in Maragheh region. The results showed significant differences for yield components in spring planted forage-wheat rotations affected by the treatments.T1 treatment (chisel plough + cyclotiller + wheat grain driller) had the highest stubble (4.320 ton/ha), grain (2.398 ton/ha) and biologic yield (6.720 ton/ha) and also harvesting index (33.89 %). Soil moisture was significantly different in 3 soil depths between treatments, and T1 treatment had the highest soil moisture in all depths. Bulk density differences was significant in 3 depths andT1 treatment had the lowest bulk density in three depths The results of this study suggest the application of "chisel plough + cyclotiller + wheat grain driller” for wheat production in rotation with winter and spring vetch forage. Keywords: Bulk density, Dryland wheat yield, Soil moisture, Tillage, Wheat-Forage rotation.