بررسي مباني و شرايط اعمال خيار تفليس

A Survey on the Bases and Conditions of Insolvency Option

در عقود معاوضي كه در آن، نوعي تعادل عرفي ميان عوضين وجود دارد، عدم انجام يا عدم امكان انجام تعهد از سوي يكي از طرفين قرارداد، براي طرف مقابل حقوقي را به وجود مي‌آورد. از آن جمله مي‌توان به خيار تاخير ثمن (در بيع)، خيار تعذر تسليم و تبعض صفقه اشاره كرد. در اين ميان، خيار تفليس يكي از حقوقي است كه براي حمايت از شخصي كه وفاي به عهد كرده يا حاضر به ايفاي تعهد قراردادي خويش مي‌باشد، وضع شده است. اين خيار، ريشه فقهي داشته و قانون مدني آن را در يك ماده(380)، خارج از مبحث «خيارات» پيش‌بيني كرده است. به علاوه، در قانون تجارت موادي وجود دارد كه خيار تفليس يا حق استرداد را تحت شرايطي براي طرف معامله با تاجر ورشكسته به رسميت شناخته است. در اين مقاله، به بررسي فقهي ـ حقوقي خيار تفليس پرداخته و ضمن مقايسه آن با نهادهاي مشابه، به مطالعه مواد قانون تجارت، مرتبط با عنوان اين خيار نيز مي‌پردازيم.

In the bilateral contracts there is a reasonable balance between considerations of both parties. Non-fulfillment by one party or frustration of contract by one of the parties is creating an option to the other party of those contracts including option of delayed payment of price and option of unfulfilled sale in part. Insolvency option is one of these rights which enacted for protection of the party who has to fulfill his promise or is willing to fulfill his contractual obligation. This legal option to terminate of contract is based on Islamic jurisprudence and predicted in the article 380 of Iranian civil code. In addition, there are articles in Iranian commercial code which relating to the right to retention or retaking of goods which loan or sold to bankrupted merchant. This paper has analyzed the subject in Islamic jurisprudence and Iranian related Acts.