سنت فعلي پيامبر(ص) و جايگاه آن در استنباط حكم از ديدگاه فريقين

The Prophet’s (S.A.W.) Actual (Fi‘lī) Tradition and its Status in Inference of Rulings from the Viewpoint of the Two Major Sects (Farīqayn)

فعل و رفتار نبوی به عنوان بخشی از سنت، نوعی دلیل و حجت شرعی به شمار می‌رود. تبیین مفهوم و ماهیت فعل پیامبر(ص) و تحلیل برخورد علمای فریقین نسبت به این دلیل لبّی در فرایند استنباط حكم شرعی، جایگاهی مهم در اصول فقه اسلامی دارد. با توجه به نظرات موجود، دو رویكرد كلی درباره افعال پیامبر(ص) وجود دارد؛ رویكرد اول آن‌كه همه افعال حضرت(ص) به جز افعال خاص، تشریعی بوده و بر این اساس همه افعال دال بر حكم شرعی می‌باشند، و رویكرد دوم آن‌كه با توجه به وجود دو شأن تشریعی و غیر تشریعی برای حضرت(ص)، علاوه بر افعال خاص از افعال طبیعی و افعال دنیوی نیز كه در زمره افعال غیر تشریعی قرار دارند نمی‌توان حكم شرعی استنباط و استخراج نمود. اختلاف اصلی قائلان به دیدگاه‌های فوق ناشی از اختلاف در تقسیم افعال نبوی و صحت این تقسیم‌بندی است. اما افعال بیانی، مهم‌ترین افعال صادره از پیامبر(ص) می‌باشند كه صراحتاً قابلیّت استخراج حكم از آن‌ها وجود دارد، چنان‌كه در فقه اسلامی خصوصاً در بخش عبادات بسیار مورد استفاده قرار گرفته‌اند. افعال ابتدائی هم نوع آخر از افعال پیامبر(ص) هستند كه به دو دستة معلوم الصفة و مجهول الصفه تقسیم می‌شوند؛ جمهور علمای فریقین در دسته اول قائل به مساوات امت با پیامبر(ص) در حكم بوده، امّا در دسته دوم اختلاف رأی بسیاری وجود دارد.

The Prophetic action and behavior as a part of tradition is regarded as a kind of evidence and legal plea. Explanation of the concept and nature of the Prophet’s (S.A.W.) action and the two sects’ analysis of this rational reasoning in the process of inference of legal ruling has an important status in Islamic jurisprudence. Given the existing views, there are two general approaches to the Prophet’s (S.A.W.) actions; the first approach that all his holiness’ actions except special actions were legislative, according to which all actions verify as legal rulings; and the second approach, which, in respect to the existence of two legislative and non-legislative ranks for his holiness, in addition to the special actions, his natural and worldly actions, which are among the non-legislative actions, cannot be used as a basis for inference and extraction of legal rulings. The main disagreement among those maintaining the above approaches results from the difference in dividing the Prophetic actions and the genuineness of this division. The expressive actions, however, are the most important actions carried out by the Prophet (S.A.W.), from which rulings are explicitly extractable, as they have been highly utilized in Islamic jurisprudence, particularly, in “acts of devotion” section. Primary actions are also among the latter part of the Prophet’s (S.A.W.) acts, which are divided into two groups of clear attributes and ambiguous attributes. All the scholars of the two sects in the first group believe in the equality of the umma and the Prophet (S.A.W.) in rulings; but there are many differences of opinion in the second group.