مباني معناشناختي حقوق اسلامي

Semantic Principles of Islamic Law

توجه به تحلیل زبانی مفاهیم و گزاره‌های حقوقی، یكی از مهم‌ترین بخش‌های مورد مطالعه در فلسفه حقوق است. طبیعت علم حقوق، آمیختگی آن با الفاظ را ایجاب می‌كند؛ قانون، قرارداد، رأی و تألیف حقوقی، همه باید جامه لفظ به تن كنند تا فهمیده و اجرا شوند. مرحله اول برای فهم یك متن یا سخن - و از جمله یك گزاره حقوقی– فهم معنای آن است. از این رو این پژوهش، در جست و جوی یافتن محملی معنایی برای گزاره‌های حقوقی می‌باشد. در فلسفه تحلیلی و دانش معناشناسی، مطالب بسیاری در این باب وجود دارد كه حقوق‌دانان را در شناخت بهتر از دانش حقوق یاری كرده است. با این حال، منطق حقوقی و مبانی حقوق ایران از علم اصول فقه اخذ شده است. اصولیان مباحث فراوانی در معنای الفاظ حقوقی و رابطه لفظ و معنا داشته‌اند. درباره پیوند لفظ و معنا، قول به ذاتی بودن و وضعی بودن این ارتباط مطرح شده است. به همین ترتیب، اكثر اصولیان، متعلق معنای الفاظ غیر اعتباری را ماهیت یا مدرك عقلانی می‌دانند. پذیرش هریك از این رویكردها تأثیر مستقیمی بر رویكرد حقوق‌دان به حقوق به‌ویژه در امر تفسیر دارد.

Paying attention to the lingual analysis of the legal concepts and propositions is one of the most important sections studied in philosophy of law. The nature of the science of law necessitates its intermingling with words; law, contract, verdict, legal authorship, all have to be put into words to be understood and executed. The first stage of understanding a text or a speech – including a legal proposition – is to understand its meaning. Thus, this research seeks to find a semantic pretext for legal propositions. There is much material in this respect in analytical philosophy and the science of semantics, which has helped legal experts have better understanding of law. Nevertheless, Iranian legal logic and principles of law have been adopted from the principles of jurisprudence. The legal theorists (uṣūlīs) have proposed many discourses on the meaning of legal terms and the relation between words and meanings. Concerning the relation between a word and its meaning, it is opined that this relation is essential and conventional. Similarly, most of the legal theorists consider the object or dependant (muta‘allaq) of the meaning of non-conventional words as rational nature or percipient. Acceptance of any of these approaches has a direct impact on the legal experts’ attitude towards law, particularly in exegesis (tafsīr).