نظارت عمومي؛ مردم‌سالاري ديني

General Supervision; Religious Democracy

اين پژوهش با طرح اين پرسش كه «نظارتِ عمومي در الگوي مردم سالاري ديني داراي چه ابعاد، مولفه ها و نماگرهايي است؟» در پي تبيين اين امر است كه در مردم سالاري ديني، افراد جامعه نسبت به جامعه خويش مسيوليت داشته و داراي وظايف و حقوقي اند كه لازم است آنها را انجام دهند، و مولفه هايي همچون «امر به معروف» و «نهي از منكر» يا تاسيس نهادهايي همچون «حسبه» و نهادهاي مردمي، روند نظارت بر جريانات اجتماعي و به ويژه نظارت بر قدرت را پي مي گيرند. نظام سياسي متشكل از چهار مولفه ايده (بعد ماهوي و ارزشي)، رهبري، ساختار، و مردم (شهروندان) است، و نماگرهاي نظارت با توجه به آنها سامان مي يابد. در بعد ماهوي، ايده «مشروعيت ولايت فقيه» در عصر غيبت، مبناي نظري نظارت در حاكميت ديني است و ديگر نماگر هاي نظارت در ساحت ساختار و رفتار مردم با استناد به آموزه «مشروعيت» مدلل مي شود. در مولفه رهبري، ضرورت توجه به مقوله «مقبوليت» در حاكميت ديني و اين امر كه كارامدي با مسيله مقبوليت رقم مي خورد، و در ظرف ساختاري، برنامه ريزي و مديريتي نظام اسلامي بايد تحقق بخش و بسترساز نظارت عامه باشد، و در حوزه نظارت در ساحت رفتار مردم نيز مي توان به دو مولفه حوزه شناخت (بينش) و عملكرد اشاره كرد.

Posing the question “what are the dimensions, elements and representations of the public supervision in terms of religious democracy?, this paper seeks to explain that in religious democracies people have a responsibility towards their society and that they have duties that must be carried out and also rights that must be observed. Moreover, components such as the enjoying the good and forbidding the evil or the establishment of institutions such as non-litigious and other institutions, which take on the process of supervising social movements, specially, supervising the authorities. A political system consists of four elements; the substantive and valuable dimension, leadership, structure and people (citizenship) and the representations of supervision are organized according to them. In the substantive dimension, the idea of the guardianship of a Faqih in the occultation era, is a theory that is based on supervision in religious sovereignty and the other representations of supervision in areas of peoplesʹ structure and behavior evidenced with the legitimacy doctrine. In the component of leadership, the necessity of the issue of the acceptability in religious sovereignty and the fact that such efficiency is measured by acceptability, and in terms of structural, planning and management the Islamic system should pave the way for public supervision and in the area of supervision through peopleʹ engagement two elements including cognition (insight) and function are discussed.