معاد جسماني از ديدگاه صدرالمتالهين و علامه رفيعي قزويني

معاد جسماني كه طبق نصوص ديني، از اصول مسلّم اسلام است، همواره مورد اهتمام متكلمان و فلاسفه بوده است؛ صدرالمتالهين اولين كسي بود كه با پايه‌گذاري حكمت متعاليه توانست بر معـاد جسمـاني، برهان عقلي اقامه كند. يكي از مخالفان معاد ملاصدرا، مرحوم آيت الله ميرزا ابوالحسن رفيعي قزويني است كه راي آقاي علي حكيم را پذيرفته است و بر مشكلات رساله سبيل الرشاد حواشي نوشته است. علامه رفيعي قزويني معتقد است كه براي هر چيزي قسطي در وجود و حظّي از تحصيل هست كه تغييربردار نيست. بنابراين تعلق نفس به بدن ممكن نيست مگر از اين جهت كه بدن به طرف نفس متحرك گشته و با حركت جوهري و با تحولات و تبديلات به نفس ملحق گردد. در مقاله حاضر ضمن بررسي ديدگاه صدرالمتالهين و علامه رفيعي قزويني در باب معاد جسماني، نقاط اشتراك و افتراق آنها تبيين مي‌گردد