بررسي روابط تجاري ايران و كمپاني هند شرقي انگلستان در دوره ي زنديه، براساس تيوري سيستمي

انطباق نظريات جامعه شناسي با موضوعات تاريخي، با دشواري هايي كه دارد، كاري است كه تاريخ نگاري جديد بايد براي پويايي و پرهيز از فقط نقل رويدادهاي تاريخي درپيش گيرد و از نتايج مطالعات رشته هاي ديگر، به‌ويژه جامعه شناسي، استفاده كند. در اين راستا، تيوري سيستمي جايگاه مهمي در تبيين و تحليل مناسب رويدادهاي تاريخي دارد. در اين مقاله، از نگاه تيوري سيستمي روابط تجاري ايران و كمپاني هند شرقي انگلستان در دوره ي زنديه را بررسي مي‌كنيم تا نتايج گوناگون ارتباط اين دو سيستم را ارزيابي نماييم؛ بنابراين، قراردادهاي مكتوب ميان طرفين را اساس ارزيابي قرار داده‌ايم. در اين پژوهش، نشان مي دهيم كه دولت زند و شركت انگليسي در رابطه ي تجاري، اهداف سياسي را دنبال مي‌كردند. كريم خان اميدوار بود كه از راه تجارت با شركت هند شرقي انگليس، ضمن رونق تجارت و كسب درآمد، ثبات و امنيت را به كرانه هاي ايراني خليج فارس برگرداند و درمقابل، شركت هند شرقي بريتانيا مي خواست منافع تجارت با خليج فارس را به خود اختصاص دهد و ساير رقيبان اروپايي را از اين منطقه بيرون كند. در اين بررسي، اهداف، نتايج و پيامدهاي سياسي و اقتصادي اين رابطه‌ي تجاري براي طرفين را مشخص خواهيم كرد.