ساماندهي نظام حركتي در بافت محله‌هاي شهري از طريق تحليل اصل اتصال‌پذيري در نهضت نوشهرسازي و با بهره‌گيري از روش چيدمان فضا (مطالعه موردي؛ بافت مركزي شهر كاشمر)

Reorganizing Circulation System in Urban Neighborhoods Fabric with analyzing street connectivity based on New Urbanism movement with Space Syntax technique (Case Study: Kashmar)

مراكز شهری دارای بالاترین تعاملات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی می­باشند. به مرور زمان با گسترش بی­رویه شهرها و رشد روز­افزون استفاده از اتومبیل، معضلات ترافیكی در مراكز شهری قدیمی پدیدار شد. در همین راستا جنبش نوشهرسازی به منظور رفع مشكل ناشی از فرسودگی و زوال مراكز شهری و گسترش افقی شهرها به وجود آمد. بر­اساس اصول نوشهرسازی، اتصال­پذیری و پیوستگی شبكه ارتباطی از ویژگی­های كلیدی شبكه پایدار معابر است. این پژوهش تلاش دارد با به كارگیری اصل اتصال­پذیری در نوشهرسازی و با استفاده از روش چیدمان فضا[1]و نیز بهره­گیری از GIS، به ارائه روشی بسط­پذیر به منظور تحلیل ساختار شبكه ارتباطی شهرها و ساماندهی آن بپردازد. برای دقت بیشتر در روش یاد شده، بافت تاریخی مركزی شهر كاشمر كه در حال حاضر دچار مشكلات ترافیكی و عدم روان بودن حركت پیاده و سواره می­باشد، مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور تحلیل ساختار فضایی شهر از روش چیدمان فضا استفاده شده است. نتایج تحلیل چیدمان فضا نشان می­دهد كه محلات درونی بافت­ تاریخی فرسوده مركز شهر با وجود مجاورت با هم­پیوندترین و در دسترس­ترین معابر شهری، نتوانسته­اند در گذر زمان به خوبی با ساختار جدید شهر ارتباط برقرار كنند. به عبارتی، اتصال معابر درونی محلات مركزی با كل شهر كم است و دسترسی به درون بافت آسان نیست. در ادامه بر­اساس رویكرد نوشهرسازی و پژوهش­های پیشین به تببین معیارهایی برای سنجش اتصال­پذیری شبكه ارتباطی پرداخته شده است. ارزیابی معیار اتصال­پذیری نشان می­دهد، شبكه ارتباطی شهر اتصال­پذیری نسبتاً مناسبی دارد كه البته در مورد سواره، كاهش می­یابد. مقایسه نتایج تحلیل اتصال­پذیری بر­اساس معیارهای تبیین شده و تحلیل ساختار فضایی شهر با روش چیدمان فضا از سویی و از سوی دیگر مشاهدات میدانی، نشان می­دهد در روش چیدمان فضا به دلیل در نظر گرفتن شبكه ارتباطی در كل ساختار فضایی شهر، نتایج حاصله به واقعیت نزدیكتر خواهد بود؛ به عبارتی آنچه كه مهم است در نظر گرفتن بافت­های فرسوده و تاریخی در كل سیستم شهری است. همچنین با توجه به مشكلات ترافیكی موجود در بافت مركزی شهر كاشمر، می­توان نتیجه گرفت كه اتصال­پذیری تنها یكی از فاكتورهای مؤثر بر كارایی شبكه برای پیاده و سواره، حركت روان و همچنین توسعه و ترویج پیاده­روی می­باشد و فاكتورهای دیگری مرتبط با شبكه نیز بر این مهم تأثیرگذارند كه می­توان آنها را با معیارهای كمی اتصال­پذیری تركیب كرد.

The central historic area of the city has the highest social, economic, cultural and religious interactions. Over time, with the development of the city and the growing use of cars in urban areas, problems have emerged in pedestrian and driver circulation systems. In this regard, New Urbanism movement is the answer to suburban sprawl and inner – city decline. Based on new urbanism principles, street network connectivity is a key characteristic of a sustainable street network. The objective of this research is to develop a method for understanding and analyzing the structure of street networks with the connectivity principle of New Urbanism movement and the use of Space Syntax method. For the analysis, GIS  software was used. In this research, central historic area of the city of Kashmar was selected as a case study. Over time, traffic problems in pedestrian and driver circulation systems in this area have emerged leading to congestion and disorder on city streets at peak hours. Spatial structure and street network of the city was identified and analyzed with space syntax technique. The results indicate that the inner neighborhoods of the central historic area of Kashmar, despite their proximity to the most integrated and accessible streets, has failed to connect with the new structure of the city. In other words, the connectivity of local streets with the entire street network in central neighborhoods is low and accessibility and permeability into central historic neighborhood of the city is not easy. Moreover, based on new urbanism approach and previous research, a wide range of measures of street network connectivity is defined and described. Evaluating street network connectivity of the study area of Kashmar indicates that connectivity is relatively good but driver connectivity is lower. A comparative analysis of connectivity results based on the results of space syntax technique on the one hand and local field observations on the other show that considering street network as the entire spatial structure of the city using the space syntax technique will produce results closer to reality. In other words, it is important to consider the old and historical areas with the entire urban system. Finally, in regards to the traffic problems in the central area of Kashmar, we can conclude that connectivity is only one factor affecting network performance and efficiency for pedestrians and drivers; other factors such as promoting walking are also effective and should be incorporated into the quantitative measures of connectivity.