زيبايي‌شناسي تخلص در غزليات شهريار

چكيده مهارت و استادي شهريار در غزل فارسي، همواره از جهات گوناگون مورد بررسي و پژوهش قرار گرفته است؛ از موسيقي و وزن گرفته تا ساختارهاي بلاغي و تركيبات و دقايق دستوري و... در اين ميان ابيات تخلص شهريار را نيز بايد عرصه ديگري از هنرمندي‌هاي او دانست. در بلاغت و علوم ادبي ما، ارزش زيبايي‌شناختي تخلص (در معناي نام شاعرانه) مجهول باقي مانده است. البته اين بدان معنا نيست كه شاعران بزرگ از ماهيت و ارزش تخلص غافل بوده‌اند، بلكه قراين نشان مي‌دهد شاعران بزرگي همچون شهريار، چه در انتخاب تخلص و چه در كاربرد آن معيارهايي داشته‌اند. كشف اين معيارها نه تنها ارزش و ماهيت تخلص را آشكار مي‌كند بلكه به سبك‌شناسي شعر شاعر نيز كمك مي‌كند. به نظر مي‌رسد بهترين تخلص، تخلصي است كه داراي سه ويژگي ايهام‌سازي (آرايه‌پردازي)، پنهان بودن و مضمون‌آفريني باشد.

Abstract The skill and masterhoodness of Sahriar in Persian odes harebeen studies from different perspectives. Ranging from music and meter to the rhetorical constructions, etc, shahriar’s takhallos is another indication of his artifacts. In our rhetorics and literary Sciences, the value of takhallos is left unknown. It doesn’t mean that poets aren’t aware of the nature of the value of takhallo? But there are some guidelines indicating some standards to use takhallos by shahriar. To discover these stradars not only disclose the value and nature of takallos but also helps to know the stulistics of the poet. It seems that the best takhollos is ot three charatristics: ambiguity, to be hidden and implication creating. Key Words shahriar, takhallos, guesi-takhallos, final stitch