كليدواژه :
Grain yield , barley , Multi-variate analysis. , cold tolerance
چكيده فارسي :
جهت ارزيابی تحمل به تنش سرما در بيست ژنوتيپ جو آزمايشی تحت شرايط مزرعه‌ای با طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تاريخ كاشت 15 مهر، 15 آبان و 15 آذر در سال زراعی 90-1389 در ايستگاه ساعتلو مركز تحقيقات كشاورزی و منابع طبيعی استان آذربايجان غربی اجرا شد. هم‌چنين روی همان ژنوتيپ‌ها آزمايش ديگری تحت شرايط گلخانه‌ای در قالب طرح كاملاً تصادفی انجام گرفت. در مراحل دو، چهار و شش برگی تنش سرما تا 25- درجه سليسيوس اعمال شد. صفات 50 درصد بوته‌های مرده (50LT)، نشت يونی، ماده خشك تك بوته اندازه‌گيری و از جوانه انتهايی عكس‌برداری شد. نتايج آزمايش مزرعه‌ای نشان داد كه تفاوت آماری معنی‌داری برای صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و ماده خشك كل بين سطوح مختلف تاريخ كاشت، ژنوتيپ و اثر متقابل آنها وجود داشت. ژنوتيپهای با تيپ رشد پاييزه با عملكرد دانه 4250 كيلوگرم در هكتار نسبت به تيپ رشد بهاره با 4190 كيلوگرم در هكتار از مقدار بيشتری برخوردار بود. تفاوت آماری معنی‌داری برای صفات ماده خشك تك بوته و نشت يونی در مرحله چهار و شش برگی تحت شرايط گلخانه‌ای ديده شد. ژنوتيپ 1 با تيپ رشد پاييزه با كمترين دامنه تغييرات و انحراف معيار برای صفات عملكرد دانه، ماده خشك كل و 38- = 50LT درجه سلسيوس، از نشت يونی نسبتاً پايينی برخوردار بود. در مقابل ژنوتيپهای 5، 10 و 14 با تيپ بهاره و داشتن انحراف معيار و دامنه تغييرات بيشتر، 50LT بين 18- تا 27- درجه سلسيوس و نشت يونی 25 تا 33 ميكروزيمنس بر متر به‌عنوان ژنوتيپهای حساس به تنش سرما شناسايی شدند. در تجزيه رگرسيون صفات وزن هزار دانه، ماده خشك كل در مدل نهايی باقی ماندند. تجزيه خوشه‌ای نشان داد كه ژنوتيپهای 2، 18، 1، 17 و 19 به‌عنوان ژنوتيپهای برتر شناخته شدند. در تجزيه به مؤلفه‌های اصلی چهار مؤلفه 80 درصد تغييرات كل را تبيين نمودند و مؤلفه اول با 26 درصد از كل تغييرات به‌عنوان مؤلفه عملكرد برای گزينش ژنوتيپ‌ها برای بهبود عملكرد دانه دارای اهميت بيشتری بود. در نهايت عملكرد دانه ژنوتيپهای جو با تيپ رشد پاييزه و بهاره تحت تأثير تاريخ كاشت قرار گرفت.
چكيده لاتين :
In order to evaluate cold tolerance of twenty barley genotypes under field conditions, an experiment was carried out in a randomized complete block design at 3 sowing dates of October 5, November 5, and December 5 in Saatlu Agricultural Research Station, West Azarbaijan, Iran, during 2010-11 seasons. Also, another experiment was conducted on the same genotypes based on a completely randomized design under greenhouse conditions. in wich Cold stress was applied up to -25°C at two, four and six leaf development stages. LT50, ion leakage and dry matter were measured and apex photographed. Field experiment results showed the lowest significant differences at p≤0.05 between different levels of sowing date, genotype, and interaction between them for plant height, spike/m2, kernel per spike, 1000-kernel weight, grain yield and total dry matter. Genotypes of winter growth type had higher grain yield (4250kg/ha) than those with spring growth type (4190kg/ha). There were significant differences for ion leakage and dry matter at 4 and 6 leaf development stages under greenhouse conditions. Genotype 1 (winter growth type) with lowest values of range and standard deviation for grain yield, total dry matter and LT50 = -38 °C showed a relatively low ion leakage. In contrast, genotypes 5, 10 and 14 (spring growth type) were identified sensitive to cold stress due to having more values of range, standard deviation for grain yield and total dry matter, LT50 = -18 to -27 °C and ion leakage from 25 to 33µS/m. Regression analysis showed 1000-kernel weight and total dry matter to remain at final model. Cluster analysis indicated that genotypes 2, 18, 1, 17 and 19 were superior genotypes. In principal component analysis, four components showed 80% of total variations, and the first component with 26% of variation was an important yield component for improving grain yield of barley genotypes. In conclusion, grain yields of winter and spring barley genotypes were affected by different planting dates.
