نقد و بررسي كارآمدي منطق اثبات گرايانه درحوزه انسان پژوهي براساس انديشه اسلامي

A Critical Study on Positivistic Humanities according to Islamic Thought

دگرگوني روش تحقيق از قياس گرايي به استقراگرايي و در نهايت تعميم آن از حوزه مطالعات طبيعت به قلمرو انسان با پيش فرضي اثبات گرايانه، زمينه ساز پيدايش علوم انساني جديد گرديد كه متكفل انسان پژوهي علمي است. در اين مقاله ناكارآمدي تيوريك و عملي منطق اثبات گرايانه در قلمرو انسان پژوهي در جامعه اسلامي با روش تحليلي - استنباطي و تفسير مفهومي اسناد، بررسي و نشان داده شده است. از لحاظ نظري چهار دليل براي ناكارآمدي منطق اثبات گرايي ارايه شده است؛ مهم ترين دليل اثبات گرايان براي بي معنايي گزاره هاي غير تجربي - يعني معيار تحقيق پذيري - خود تحقيق ناپذير است. استقرا به عنوان تنها روش معتبر اثبات گرا ها ناكارآمد است و با چالش هاي جدي مواجه مي باشد. علم بي طرف و خالي از ارزش غيرممكن است و وجود ندارد. علم تجربي در حوزه شناخت انسان توانمند نيست. بنابراين نظريه علم واحد توهم است. از لحاظ عملي نيز ناكارآمدي اين روش از دو جهت بررسي شده است: ناتواني در تبيين ماهيت و رفتار انسان مطلوب جامعه اسلامي كه نمونه كاملش رسول خدا(ص) است و همچنين تعارض بنيادين آنها با اسلام در روش هاي حل مسيله.

Transforming methodology from Deduction to Induction and finally its generalization from the realm of nature studies to the scope of human being one by a positivistic presupposition has led to modern Humanities which have a charge to study human beings nature and behaviors scientifically. The main goal of the article is to show theoretical and practical insufficiency of this method in an Islamic society by conceptual interpretation and analysis of evidences. Theoretically it has presented four reasons to indicate inability of positivistic method in understanding, in general and particularly to understand a man favored in Islam whose perfect paradigm is God messenger Muhammad (s): The most important reason of postivists for meaningless of non-empirical propositions i.e, Verification is not verifiable; Inductive method does not lead in certainty; An Objective science is no possible; Scientific method unable to define human nature and behavior although it is sufficient to study raw matter. Practically, in the article it has been indicated that positivistic method in resolving Muslims problem contradicts Islamic method.