حيات سياسي و اجتماعي ام‌المقتدر

Umm al-Moqtader`s political and social life

به‌منظور بررسي نقش سياسي و اجتماعي زنان در عصر دوم عباسي (334 ـ 232 ق)، به‌ويژه عصر خليفه مقتدربالله (320 ـ 295 ق) و نيز نقش زنان در سقوط خلافت وي، مطالعه زندگي ام‌المقتدر اهميت به‌سزايي خواهد داشت. ازاين‌رو مقاله برآن است تا ضمن بازنمايي زندگي ام‌المقتدر، تا حدودي اوضاع سياسي دوران خليفه مقتدربالله مورد بررسي قرار دهد. در اين تحقيق، پاسخ به برخي سوالات اهميت بيشتري خواهد داشت؛ از جمله: چگونه ام‌المقتدر توانست به مقام مادر خليفگي دست يابد؟ چگونه وي در مسايل سياسي خلافت مقتدربالله ايفاي نقش مي‌كرد؟ چه عاملي سبب دخالت وي در امر قضاوت مي‌شد؟ ثروت وي چگونه تامين و در چه راهي صرف مي‌شد؟ روش تحقيق در اين مقاله، روش تاريخي با رويكردي اجتماعي، مبتني بر بهره‌گيري از اطلاعات منابع، مقايسه آنها با يكديگر و تحليل متون مي‌باشد. يافته‌هاي اين پژوهش گوياي آن است كه نحوه دخالت ام‌المقتدر، به صورت‌هاي مختلف بوده به‌ويژه آنكه مقاصد شخصي و سياسي در آن نقش تعيين‌كننده داشته‌ است.

: In order to understand political and social part of women during second Abbasid age (235-334 H), particularly in the age of the caliph Moqtader Bellah (295-320 H) as well as their part in the falling of his caliphate, studying Umm al-Moqtader`s life is of essential importance. For the purpose of the paper, her biography has been brought into consideration and the political space of Moqtader Bellah`s cliphate has been studied. An important question of the paper is: how Umm al-Moqtader was able to became caliph`s mother? And how did he played role in political problems of Moqtader`s caliphate? What did lead her to interfere in judicial affairs? How did she prepare her wealth and spend it? The research method of the paper can be counted a historical method with a social approach, based on library sources and in a comparative and analytical way. As is understood, Umm al-Moqtader interfered in affairs in different ways and her political and personal purposes have been considerable.