پيشنهاد طرح‌واره‌اي بومي براي فلسفه تاريخ

A native proposal for the philosophy of history

فلسفه تاريخ گرچه همانند بيشينه دانش‌هاي بشري شواهد و حتي ريشه‌هايي در دانش‌هاي سنتي شرق مسلمان دارد، ولي به‌عنوان يك شاخه معرفتي مستقل در غرب سامان‌يافته و سپس وارد سرزمين‌هاي شرقي شده است. وضعيت كنوني دانش در ايران، اسلامي به‌ويژه با توجه به ضرورت‌ها و زمينه‌هاي تحول در علوم انساني، مجالي براي درانداختن طرحي نو در زمينه فلسفه تاريخ را فراهم آورده است. مقاله حاضر پس از مروري بر اهم مباحث دو شاخه اصلي فلسفه تاريخ، يعني فلسفه نظري تاريخ و فلسفه انتقادي تاريخ، كاستي‌هاي تقسيم‌بندي موجود را مورد توجه قرار داده و سپس پيشنهاد مستدل خود را براي بومي‌سازي مباحث فلسفه تاريخ متاثر از آموزه‌هاي ديني در پنج محور اصلي بدين شرح مطرح ساخته است: فلسفه فراتاريخ، فلسفه مجموعه رويدادهاي تاريخي، فلسفه رويداد تاريخي، فلسفه علم تاريخ و فلسفه گزارش‌هاي تاريخي.

Though philosophy of history like other fields of knowledge has its roots in eastern traditional knowledge, as an epistemological branch it appeared in West and then entered in East. Present states of knowledge in Islamic Iran, particularly with regard to the necessities and grounds of change in humanities, have prepared an opportunity to present a proposal in the field of philosophy of history. The paper, having reviewed the most important matters of the two main branches of philosophy of history including theoretical philosophy of history and critical philosophy of history, has brought the failures of common classification into consideration and has given its reasonable proposal for making the matters of the field native with regard to religious teachings in five main topics including philosophy of meta-history, philosophy of the set of historical events, philosophy of historical event, philosophy of history, and philosophy of the propositions of history.