نقش امراي بني‌اميه در ترويج نظريه جبر

Amavids` Part in Supporting Determinism

قضا و قدر و به‌تبع آن جبر و اختيار، به‌دليل پيچيدگي‌هايي كه دارد، همواره و به دلايل گوناگون مورد سو استفاده قرار گرفته است. از تفكرات رايج در دوره بني‌اميه، جبرگرايي مي‌باشد كه در سخنان و نامه‌هاي حكومتي آن دوران نمود روشني دارد. نوشتار حاضر نقش‌آفريني بني‌اميه يا عدم آن را در توسعه نظريه جبر، با رويكرد تاثير امراي بني‌اميه بررسي مي‌كند و اقوال بعضي خلفاي بني‌اميه به‌صورت مجزا بررسي مي‌شود. شيوه كار براساس جمع‌آوري شواهد متعدد تاريخي از كتاب‌هاي معتبر و تحليل مختصر هريك و نتيجه‌گيري از آنها استوار مي‌باشد. اين پژوهش در نهايت به اين نتيجه مي‌رسد كه امراي بني‌اميه به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم در ترويج اين نظريه نقش داشته‌اند.

The problem of Destiny and Predestination and, following it, determinism because of its complicated nature has always been misused in different ways. As is understood by Amavid texts including letters and speeches clearly, determinism has been a common idea in their age. The paper deals with the problem with regard to the part by Amavid rulers and considers some Amavid caliphates` speeches in isolation. The method is based on gathering various historical evidences of valid sources, analyzing them briefly and concluding new ideas. As is concluded by the paper, Amavids rulers have played a part in supporting determinism directly and indirectly.